Tegen burn-out vechten: Tips en technieken om stress te verminderen en veerkracht te vergroten

Werknemers die over genoeg veerkracht beschikken kunnen heel bevlogen zijn waardoor zij tijdens hun werk in een “flow” kunnen geraken. Adviesbureau Gallup becijferde dat bevlogen en veerkrachtige werknemers 40% minder verzuimen vanwege ziekte. Bedrijven die bevlogen en veerkrachtige werknemers in dienst hebben, maken 20% meer winst en kunnen rekenen op 10% meer klantloyaliteit. Genoeg redenen dus om werknemers te leren hoe tegen een burn-out te vechten door stress te verminderen en veerkracht te verhogen. Hoe u dat doet? We helpen u op weg in deze blog.

 

Vechten tegen een burn-out

Werknemers kunnen alleen maar tegen een burn-out vechten als zij weten wat een burn-out is. Wanneer sprake is van een burn-out is niet altijd even duidelijk, gezien in de praktijk situaties van (hoge) werkstress en burn-out door elkaar worden gehaald.

Spanning en werkstress spelen weliswaar een belangrijke rol bij een burn-out maar zijn niet alleen bepalend. Burn-out wordt omschreven als een syndroom dat gekenmerkt wordt door fysieke kenmerken als uitputting of emotionele vermoeidheid die ertoe leiden dat een werknemer afstand neemt van het werk en weinig vertrouwen heeft in zijn functioneren. Als een werknemer langere tijd last heeft van deze symptomen, dan kan de bedrijfsarts de diagnose “ burn-out” stellen. 

Richtlijn voor burn-out

Bedrijfs-en verzekeringsartsen hanteren een richtlijn waarbij burn-out gezien wordt als een bijzondere en ernstige vorm van overspanning. De spanningsklachten moeten langer dan 6 maanden bestaan en de werknemer moet veel last hebben van vermoeidheid en uitputting.

Opeenstapeling van factoren bij een burn-out

Bij burn-out klachten is sprake van een opeenstapeling of combinatie van verschillende factoren. Deze factoren hangen samen met werk, de persoon van de werknemer en zijn maatschappelijke omstandigheden. 

Psychosociale Arbeidsbelasting 

Burn-out klachten door het werk vinden hun basis in: 

• hoge werkeisen 
• emotionele werkbelasting 
• ontevredenheid over het loon g
• gebrekkige steun van leidinggevende

Als werknemers te maken krijgen met hoge taakeisen die leiden tot een hoge werkdruk dan ontstaat op termijn werkstress. De Arbowet noemt dit psychosociale arbeidsbelasting.  

Werkdruk of psychosociale arbeidsbelasting wordt te hoog als werknemers gebrekkige regelmogelijkheden hebben. Dat wil zeggen dat zij het werk of de taken niet zo kunnen regelen dat de werkdruk draaglijk blijft. 

Een gebrek aan autonomie maar ook weinig steun van collega’s en leidinggevende bij het uitvoeren van de taken leiden tot werkstress en tenslotte tot een burn-out. Als werknemers in deze situatie ook nog te horen krijgen dat hun baan op de tocht staat of onrechtvaardig worden behandeld bij hun loopbaanontwikkeling, dan kunnen zich burn-out klachten ontwikkelen.

Persoon van de werknemer 

Factoren die spelen bij burn-out hangen ook samen met de persoon en iemands situatie:

• Slechte financiële situatie
• Weinig veerkracht
• Weinig zelfvertrouwen

Opvallend is dat een aantal categorieën van werknemers zoals vrouwen, jongeren, laagopgeleiden en werknemers met een migratieachtergrond een risicogroep vormen als het gaat om burn-out of burn-outklachten. 

• “Overcommitment” en een lagere “aanpasbaarheid” bij de baan hangen samen met burn-out klachten.
• Bij jongeren is het opvallend dat “ perfectionisme” een oorzaak van burn-out is. De vaak zelf opgelegde eisen ten aanzien van uiterlijk,  school, financiën en werk hebben een funeste weerslag op de levens van deze jongeren.
• Burn-out klachten bij werknemers met een migratieachtergrond waren het hoogst van alle subcategorieën in een studie gedaan tussen 2007 en 2012. Zij houden verband met:
  • traumatische levensgebeurtenissen
  • taalbarrières
  • cultuurverschillen
  • discriminatie op het werk 
    • Specifiek bij arbeidsmigranten zijn de arbeidsomstandigheden vaker ongunstig. Zij werken vaker in de avond, nacht of weekenden, en ervaren vaker een hoge fysieke en psychosociale belasting 

Tips en technieken om werkstress te verminderen

Nu we uitgebreid hebben verkend wat een burn-out is en waar de risico's liggen volgen hier tips en technieken om werkstress te verminderen. Omgaan met werkstress wordt soms ook wel “coping” genoemd. Er zijn dan ook verschillende manieren van coping waarmee werkstress aangepakt wordt.

• Probleemgerichte coping
  • Bij probleemgerichte coping worden de oorzaken van de werkstress aangepakt. Is de oorzaak bijvoorbeeld een te hoge werkdruk dan kan een werknemer in het gesprek met zijn leidinggevende proberen te regelen dat sommige taken worden gedaan door een collega. 
• Emotiegerichte coping
  • Als blijkt dat de hoge werkdruk niet snel kan worden opgelost door aanpassing van de taken dan geeft dat natuurlijk de nodige frustratie. De werknemer moet (voorlopig) zijn situatie accepteren en leren omgaan met zijn emoties. Dat betekent dus niet de emoties wegstoppen maar de emoties toelaten. Het helpt hierbij om met collega’s te praten die goed kunnen luisteren en die betrouwbaar zijn. Hiermee wordt de frustratie en bijkomende stress minder.
• Defensieve coping
  • In veel gevallen blijven werknemers rondlopen met hun frustratie waardoor de werkstress niet afneemt. Als een werknemer geen kans ziet een betere baan te vinden dan zal hij zich neerleggen bij de situatie en de stress proberen te bagatelliseren en zelfs ontkennen. Hij zal wellicht uitlaatklep vinden in destructief defensief gedrag, zoals in agressief gedrag tegen collega’s bijvoorbeeld. Hiermee is defensieve coping uiteraard geen goede manier om werkstress te verminderen.

Stress verminderen; zo vecht u tegen een burn-out

• Kom in beweging.

  • Bij stress is het belangrijk om niet bij de pakken te gaan zitten. Ontspannen is belangrijk, maar de balans tussen ontspanning en inspanning moet goed zijn. Matig intensief sporten kan een positieve uitwerking hebben op het brein en kan helpen om stress te verminderen. 

    • Kies hierbij wel een sport die bij u past en pas de intensiteit aan op uw niveau.

• Zorg voor voldoende slaap.
  • Een belangrijke factor voor het verminderen van stress is voldoende slaap. Piekeren kan het moeilijk maken om in slaap te vallen, maar het is juist belangrijk om voldoende te slapen om beter met stress om te kunnen gaan.
    • Om beter te kunnen slapen, kunt u bijvoorbeeld dingen opschrijven om ze vau af te zetten of een stuk te gaan wandelen om uw hoofd leeg te maken. Zorg ook voor een uur prikkelvermindering voor het slapengaan om uw hoofd tot rust te laten komen. 
    • Gebruik de slaapkamer alleen voor het slapen, niet voor tv-kijken of voor werk of hobby.
• Mindfulness oefeningen kunnen bijdragen aan het verminderen van stress. Ook al komt mindfullness uit het boeddhisme en is het onderdeel van een zwaar programma binnen een uitgesproken spirituele leefwijze zoals Marc de Kessel, hoogleraar Theologie, mystiek en moderniteit aan de Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiestudies van de Radboud Universiteit, dat omschrijft.
  • Mindfulness helpt u om in het hier en nu te leven en te ontspannen en om met situaties om te gaan in plaats van te gaan piekeren. 
    • Werkgevers kunnen hierbij helpen door te zorgen voor een positieve werkbeleving en werksfeer, aandacht te besteden aan de work-life balance van medewerkers en het bevorderen van een gezonde levensstijl. Zo kan vitaliteit worden bevorderd en kan onnodig verzuim worden voorkomen, en kan de verzuimduur bij ziekte worden verkort. Het is belangrijk om hier extra aandacht aan te besteden, zeker nu we allemaal langer door moeten werken.

Tegen burn-out vechten door veerkracht te vergroten

Een hogere veerkracht betekent beter met werkstress kunnen omgaan en dat leidt weer tot minder onnodige fouten tijdens het werkproces en minder conflicten met collega’s en leidinggevenden en tenslotte tot minder ziekteverzuim. Veerkracht vergroten betekent hulpbronnen leren aanspreken op het juiste moment om zo werkdruk beheersbaar te houden. 

• Hulpbronnen kunnen worden onderverdeeld in:
  • werkhulpbronnen
    • coaching door de leidinggevende
    • steun van collega’s bij een conflict op de werkvloer 
    • meer autonomie voor een werknemer
    • stimulans leidinggevende voor ontwikkeling kennis en vaardigheden 
  • persoonlijke hulpbronnen 
    • optimisme

• zelfvertrouwen, 
• emotionele stabiliteit 
• motivatie
• veerkracht

Deze persoonskenmerken kunnen door training en coaching vaak versterkt worden.

Conclusie

Burn-out is een ernstige aandoening die wordt veroorzaakt door een combinatie van factoren op het werk en persoonlijke factoren. 

Werknemers moeten weten wat burn-out is en hoe zij deze kunnen voorkomen door stress te verminderen en veerkracht te vergroten. Bedrijven kunnen profiteren van veerkrachtige en bevlogen werknemers, omdat zij minder verzuimen, meer winst maken en een hogere klantloyaliteit hebben. 

Werknemers moeten zich bewust zijn van de risicofactoren die kunnen leiden tot burn-out, zoals hoge werkeisen, emotionele werkbelasting, gebrek aan autonomie, weinig steun van leidinggevenden en collega's, slechte financiële situatie, weinig veerkracht, weinig zelfvertrouwen, traumatische levensgebeurtenissen, taalbarrières, cultuurverschillen en discriminatie op het werk. 

Het is belangrijk om deze factoren aan te pakken en werknemers te ondersteunen bij het vergroten van hun veerkracht en het verminderen van stress om burn-out te voorkomen.