70% van het verzuim heeft geen medische oorzaak

Verzuim in Nederland heeft verschillende oorzaken. U zult verwachten dat dit voornamelijk medische zijn, maar niets is minder waar. Verkoudheid en griep klachten veroorzaken het vaakst verzuim, maar bijna de helft van het ziekteverzuim is het gevolg van psychische klachten, overspannenheid en burn-out. In totaal is zelfs 70% tot 80% van de oorzaken voor verzuim zijn niet-medisch en kunnen het gevolg zijn van diverse werk- of privé omstandigheden. Denk hierbij aan onenigheid met een collega, financiële problemen of het hebben van een huilbaby. In dit artikel leest u meer over deze oorzaken.

Werkgerelateerde niet-medische oorzaken van verzuim

Bij werkgerelateerd verzuim gaat het in 50% van de gevallen om psychosociale arbeidsbelasting als oorzaak van het verzuim. Hieronder vallen onder andere werkstress, werkdruk, en emotioneel belastend werk. Laten we deze oorzaken van wat dichterbij bekijken.

Te hoge werkdruk

Werkdruk is een grote veroorzaker van werkgerelateerd verzuim. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) ervaren in Nederland vooral koks, artsen, juristen en managers zakelijke en administratieve dienstverlening hoge werkdruk. Wat werkdruk precies inhoudt verschilt per bedrijf, functie en medewerker. Voor een kok is werkdruk het snelle werken. Voor artsen en juristen is dit vooral de hoeveelheid werk die zij moeten doen.

Te veel werkstress

Wanneer uw werknemer chronisch stress ervaart zal hij of hij concentratie verliezen, vermoeid raken en fouten maken. Spanningen hopen zich op en gezondheidsklachten kunnen ontstaan. Elk jaar verzuimen in Nederland medewerkers 11 miljoen dagen als gevolg van werkstress. Vooral in de sectoren onderwijs, ICT, de zakelijke dienstverlening en industrie komt werkstress relatief veel voor.

Disbalans arbeidsvoorwaarden en beloning

Hoewel arbeidsvoorwaarden an sich niet direct een reden hoeven zijn voor het welzijn van uw medewerker, kan een verstoorde balans tussen beloning en inspanning dat wel zijn. Zo ervaren veel werknemers dat zij een hoge inspanning leveren tegen een lage financiële beloning, weinig waardering, baanzekerheid of ontwikkelingsmogelijkheden.

Te weinig taakautonomie

Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 50% van de werkende mensen in Nederland vindt dat ze te weinig autonomie krijgt in het uitvoeren van de werkzaamheden. Dit zorgt voor stress, want als werknemer voelt het alsof drukte hem of haar overkomt en hij of zij hier weinig invloed op heeft. Deze groep werkenden heeft behoefte aan vertrouwen en verantwoordelijkheden, een eigen planning en werkritme. Dit schrijft de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) in een persbericht in juni 2020 waarin de vereniging werkgevers oproept de werkplek kritisch te bekijken om overspannenheid en burn-out te voorkomen.

Psychologisch belastend werk

Hoge psychologische taakeisen kunnen gezondheidsklachten en ziekteverzuim veroorzaken. Denk hierbij aan emotionele arbeidsbelasting, ongewenst gedrag van collega’s of klanten en hard werken. Uit cijfers van het CBS van juni 2020 blijkt het volgende:

• Emotionele belastende beroepen zijn leraar in het basisonderwijs, docent op de middelbare school, psycholoog of verpleegkundige, maar ook politieagent of brandweerman.

• Ongewenst gedrag vertonen vooral externe personen en collega’s of leidinggevenden veel minder. Vooral personen die werken binnen de zorg en beveiliging hebben hier last van, maar ook buschauffeurs en trambestuurders. Echter lijken intimidatie pestgedrag door interne personen vaker voor te komen dan door klanten of anderen externen.

• Banen waarin de medewerkers relatief vaak het gevoel hebben hard te moeten werken zijn kok, leraar basisonderwijs en algemeen directeur.

Technologiegebruik

Volgens TNO ervaart meer dan een kwart van de Nederlandse werknemers een informatie-overload. Weer een kwart van hen geeft aan stress de oorzaak is van hun werkgerelateerde verzuim. Deze personen krijgen op een (werk)dag meer informatie binnen dan zij kunnen verwerken. Dit komt onder andere doordat ze een computer of smartphone nodig hebben voor werkgerelateerde communicatie en ongeveer de helft van de werknemers is buiten werktijden altijd bereikbaar.

Te weinig mogelijkheid tot zelfontplooiing

Uw medewerkers zullen floreren als zij hun waarden en doelen kunnen realiseren. Wanneer zij niet uitgedaagd worden op hun talenten, hun kwaliteiten niet kunnen inzetten raken ze gefrustreerd. Bij een reorganisatie kan het bijvoorbeeld zo zijn dat een medewerker taken van een andere collega over moet nemen waarin hij niet tot zijn recht komt. Uiteindelijk gaat dit wringen en zorgt voor stress.

Sfeer op de werkvloer

Ook de sfeer op de werkvloer kan van grote invloed zijn op verzuim. Zo kan het zijn dat een van uw medewerkers weinig steun bij collega’s ervaart. Uw medewerker kan ruzie hebben met een collega. Ook gepest worden op het werk komt voor. Wanneer uw medewerker hier te veel stress van krijgt kan hij of zij zich waarschijnlijk vaker kort ziekmelden. Als het probleem niet aangepakt wordt, kan iemand zelfs langdurig uitvallen.

Geen goede relatie met leidinggevende

Het begint misschien met een vervelend functioneringsgesprek en eindigt met niet gelijk behandeld worden. Maar ook een leidinggevende die afspraken niet nakomt, uw medewerker niet steunt, nooit tijd heeft voor een gesprek of nooit een compliment geeft zorgt voor een verstoorde relatie tussen werknemer en leidinggevende. Dit is een belangrijke oorzaak van psychisch verzuim.

Kantoortuin

Wanneer uw medewerker met meer dan acht collega’s in een ruimte zonder afscheidingen werkt treedt er doorgaans geluidshinder op en is er sprake van te veel prikkels. 80% van de artsen geeft aan dat verzuim zal dalen als er minder werknemers in een ruimte zitten, maar dat werknemers weinig mogelijkheid hebben hier zelf iets aan te doen. Het gevolg? 90% noemt vermoeidheid, 92% noemt minder concentratie, 60% hoofdpijn en 38% burn-outs.

Privé gerelateerde, niet-medische oorzaken van verzuim

In ieder mensenleven gebeuren er dingen die van invloed zijn op het welzijn. Dit geldt natuurlijk ook voor uw medewerkers. Vaak geldt: hoe meer problemen mensen hebben, hoe lager de drempel van ziekmelden. Het is dan ook belangrijk dat de werk-privébalans in orde is. Wanneer uw medewerkers veel aan hun hoofd hebben is het prettig dat er flexibiliteit op het werk wordt geboden. Denk bijvoorbeeld aan flexibele werktijden voor medewerkers die net vader of moeder zijn geworden. Hieronder leest u nog een greep aan oorzaken uit de privésfeer die voor niet-medisch verzuim kunnen zorgen.

(V)echtscheiding

Een echtscheiding is een van de meest stressvolle levensgebeurtenissen: het leven wordt op zijn kop gezet. Uw medewerker moet veel regelen en verwerken. Hij of zij ervaart waarschijnlijk een emotionele achtbaan, maar moet ook verhuizen, voor de kinderen zorgen en komt in een nieuwe financiële situatie terecht. Bij een vechtscheiding gaat het uit elkaar gaan ook nog gepaard met veel ruzie. Helaas is scheiden vaak een taboe als gespreksonderwerp op de werkvloer, maar kan werken wel te veel worden. Hierdoor kan uw medewerker uit gaan vallen.

Mantelzorg

Een op de drie mensen in Nederland neemt mantelzorgtaken op zich. Ruim zes miljoen mantelzorgers bieden drie maanden of meer minimaal acht uur zorg per week aan een naaste aan. Binnen uw bedrijf combineren medewerkers dus hun werkzaamheden met de zorgtaken voor iemand binnen de vriendenkring of familie. Denk aan een ernstige zieke ouder, partner of kind. Velen van hen melden deze mantelzorgtaken niet bij de leidinggevende. Soms uit angst voor hun loopbaan, soms omdat zij dit zien als een privézaak en soms omdat ze niet willen zeuren. Het gevolg is dat uw medewerker soms verzuimt om voor iemand te zorgen en soms omdat het even teveel is geworden.

Zorgtaken binnen het gezin

Uit onderzoek blijkt dat psychisch verzuim vooral voorkomt bij vrouwen tussen de 35 en 40 jaar. De oorzaak hiervan is dat zij meestal naast een baan ook de gezinstaken op zich nemen. Zij zijn hierdoor extra belast. Vrouwen verzuimen dan ook ongeveer een derde vaker als gevolg van stress dan mannen.

Financiële problemen

U verwacht het waarschijnlijk niet, maar indirect heeft een op de zes ziekmeldingen te maken met geldzaken. 20% van de huishoudens heeft betalingsproblemen en 38% van de huishoudens heeft moeite om maandelijks rond te komen. Het hebben van schulden kan veel impact hebben op uw medewerker. Zij zijn vaak onder werktijd bezig zaken te regelen. Mensen met schulden ervaren vaak stress en schaamte waardoor psychische klachten kunnen ontstaan. Verzuim neemt hierdoor met gemiddeld 7 dagen per jaar toe.