Duurzame inzetbaarheid model: tips voor een innovatief plan

23/03/2022 Arbobeleid
Duurzame inzetbaarheid model: tips voor een innovatief plan

Wat is duurzame inzetbaarheid?

Duurzaam, duurzaamheid en duurzame inzetbaarheid, het is een trend die steeds belangrijker lijkt te worden. Maar wat betekent duurzaamheid met betrekking tot werken? Volgens de Sociaal-Economische Raad (SER) betekent duurzame inzetbaarheid het tot hun pensioen inzetbaar houden van mensen op de arbeidsmarkt. Niet alleen door de arbeidsomstandigheden te verbeteren zodat mensen niet vroegtijdig arbeidsongeschikt raken, maar ook met het stimuleren van een positieve leercultuur. Werknemers blijven en worden zo gezonder, productiever en gemotiveerder om hun werk te doen. Ook kunnen ze adequaat inspelen op veranderingen binnen het bedrijf, de arbeidsmarkt en hun carrière door over de juiste kennis te beschikken. Het inzetten van een duurzame inzetbaarheid model gaat dus om het gezond houden van uw werknemers binnen het werk, op zo’n manier dat ze ook op lange termijn gezond kunnen blijven werken. En dat levert veel voordelen op, zoals we verder in dit artikel behandelen, zoals een sterke preventie tegen langdurig ziekteverzuim. Een aantal punten rondom duurzame inzetbaarheid in het kort:

  • Het doel van duurzame inzetbaarheid is om mensen tot aan hun pensioen gezond, gemotiveerd en productief aan het werk houden.
  • Het welzijn van werknemers en werk- en inkomenszekerheid staan centraal.
  • Er bestaan veel hulpmiddelen, cursussen, trajecten en programma’s op het gebied van arbo, vitaliteit en een leven lang ontwikkelen (LLO).
  • U kunt duurzame inzetbaarheid stimuleren met een gericht beleid. Een onderdeel hiervan is bijvoorbeeld om een vitaliteitsbeleid te voeren.
  • Duurzame inzetbaarheid brengt verschillende voordelen met zich mee voor werkgevers, werknemers en de maatschappij.

Waarom moet u investeren in duurzame inzetbaarheid?

Het vitaliteitsbeleid wint de laatste jaren steeds meer aan populariteit, en wordt zelfs genoemd als effectiever tegen ziekteverzuim dan een meer traditioneel beleid. Duurzame inzetbaarheid past in het straatje van het in stand houden van de gezondheid van uw werknemers, en gaat daarin zelfs nog ietsje verder. En dat is niet alleen voordelig voor uw werknemers, maar ook voor uw bedrijf. Over het algemeen brengt het invoeren van een duurzame inzetbaarheid model veel positieve voordelen met zich mee:

  • Productievere werknemers die meer gemotiveerd zijn
  • Werknemers met hoger kennisniveau en meer expertise
  • Minder ziekteverzuim. Een beleid dat zich ook richt op vitaliteit draagt niet alleen bij aan het werkplezier van uw werknemers, maar heeft ook een sterke preventieve werking op ziekteverzuim.
  • Door het voorkomen van verzuim worden ook een hoop kosten bespaard op re-integratie en vervanging voor zieke werknemers.
  • Het voorkomt een te hoge werkdruk, wat preventief is voor burn-out en onderbezetting.
  • Betere werksfeer, wat ook bijdraagt aan betere productiviteit, teamwork en reputatie bij cliënten.
  • Minder mismatch op de arbeidsmarkt.
  • TNO ontwikkelde een tool om uit te zoeken wat duurzame inzetbaarheid uw bedrijf kan opleveren, de kosten-batentool. Hierbij krijgt u een indicatie wat de kosten en baten zouden kunnen zijn van investering in duurzame inzetbaarheid in uw eigen bedrijf. 

Wat is een duurzame inzetbaarheid model?

In een duurzame inzetbaarheid model is het mogelijk de voorwaarden neer te zetten om gezonde en welzijn van uw werknemers te waarborgen. Er zijn verschillende modellen ontwikkeld om duurzame inzetbaarheid in kaart te brengen en stappen in kaart te brengen om de stand van zaken te verbeteren. De SER hanteert drie factoren die duurzame inzetbaarheid bevorderen. Dit zijn:

  • Vitaliteit: Uw werknemer is veerkrachtig, fit en heeft de energie om door te kunnen werken met motivatie en doorzettingsvermogen. 
  • Employability: Uw werknemer heeft het vermogen om hun werk op een adequate manier uit te voeren, en te blijven voeren, nu en in de toekomst. Zowel bij het eigen bedrijf als in een ander bedrijf of sector.
  • Werkvermogen of work ability: De mate waarin uw werknemer fysiek, psychisch en sociaal in staat is om te werken.

Wat is de Duurzame InzetbaarheidsindeX (DIX)?

De onafhankelijke onderzoeksorganisatie TNO heeft de Duurzame InzetbaarheidsindeX (DIX) ontwikkeld om bedrijven en medewerkers inzicht te geven in hun duurzame inzetbaarheid. De DIX is een wetenschappelijke gevalideerd instrument waarmee de duurzame inzetbaarheid binnen instellingen gemeten kan worden. Met deze kennis kunt u uw duurzame inzetbaarheid model aanpassen met betrekking tot eventuele punten van verbetering. Met de meting krijgt u inzicht in:

  • Vier belangrijke kernonderdelen, zoals gezondheid en energie, kennis en vaardigheden, motivatie en betrokkenheid en werk-privé balans van medewerkers. 
  • Huidig en toekomstig functioneren van medewerkers
  • Persoonlijk leiderschap in het werken aan de eigen ontwikkeling. 
  • Belemmerende factoren bij het huidige functioneren.

Aanknooppunten voor verbetering

Met scores en advies vanuit de meting kan inzicht in de duurzaamheid van de medewerkers en de organisatie worden gegeven, en daarbij aanknopingspunten voor verbetering binnen het duurzame inzetbaarheid model. Er wordt bijvoorbeeld in kaart gebracht welke medewerkers onder een bepaalde grens zitten met betrekking tot hun fysieke gezondheid, of dat ze bepaalde kennis en vaardigheden missen voor de functie die ze uitoefenen. Hiermee kunt u stappen zetten om deze achterstanden in te halen. Naast advies vanuit de DIX is het mogelijk om externen in te zetten voor de verbetering van duurzame inzetbaarheid binnen uw bedrijf, zoals een arbodienst of particuliere coaches.

Disc-model duurzame inzetbaarheid

Peter Dona, docent en consultant, ontwikkelde de duurzame inzetbaarheidsscorecard oftewel het DISC-model. Door middel van interviews en onderzoek creëerde hij dit model om duurzame inzetbaarheid te monitoren, meetbaar te maken en dus te analyseren binnen bedrijven. Hierbij is het nodig een open, lerende cultuur met inspirerend en motiverend leiderschap te creëren, en werknemers ruimte voor zelforganisatie te geven, om betrokkenheid en bevlogenheid te stimuleren. Een andere pijler is de focus op dialoog en motiverende gespreksvoering. Voldoende inspiratie voor uw eigen duurzame inzetbaarheid model. Een aantal punten van dit model:

  • Het DISC-model gaat uit van TOPFIT, waarbij de werknemer actief werkt aan de gezondheid, vitaliteit en flexibiliteit door gemotiveerd te werken, ook aan de eigen ontwikkeling. 
  • Het model gaat ook uit van JOBFIT, waarbij de werkgever zorgt voor kansen en mogelijkheden, talenten (h)erkent en ontwikkelt, en medewerkers ondersteunt bij hun mobiliteit en loopbaan. 
  • Het model benoemt vier onderdelen: gezondheid & vitaliteit, flexibiliteit, cultuur & leiderschap en mobiliteit. Hierbij wordt gekeken naar risico’s en kansen in de organisatie als strategisch model met checklist. 
  • Het model is ook te gebruiken als:
    • Benchmark om het bedrijf in cijfers te vergelijken met andere bedrijven binnen de sector of branche
    • Interventiemodel om in kaart te brengen welke interventies mogelijk zijn en wat de samenhang hiertussen is.
    • Businesscase, om inzicht te krijgen in de kosten van de risico’s wanneer er geen interventies worden uitgevoerd, en wat de opbrengsten van bepaalde interventies kunnen zijn. 

Interventies voor duurzame inzetbaarheid

Uw duurzame inzetbaarheid model kan verbeterd worden op verschillende manieren. Een belangrijke stap hierbij is het stroomlijnen van een beleid dat zich hierop richt en het veranderen van de bedrijfscultuur zodat hiervoor ruimte wordt gemaakt. Daarnaast zijn verschillende programma’s ontwikkeld om u te helpen:

  • TNO ontwikkelde de volgende interventies:
    • Vitaal Vakmanschap, een digitaal ondersteund actieprogramma om u te helpen uw medewerkers in beweging te krijgen en na te laten denken over hun duurzame inzetbaarheid.
    • Taken van de Toekomst, om u te helpen uw werknemers actief te zetten tot nadenken over hun werk in de toekomst. Hierbij wordt laten zien hoe het werk van morgen eruit ziet. Het gaat om handelingsperspectief, hoe uw werknemers dan stappen kunnen bedenken om zich optimaal voor te bereiden op dat werk, of na te denken over alternatieven.
    • Werkdruk Wegwijzer, om werkdruk in kaart te brengen en een effectieve aanpak van werkdruk te structureren voor werkgever en werknemer.
  • De SER ontwikkelde de Quickscan interventies voor duurzame inzetbaarheid om inzicht te geven in kennis en interventies.
  • Het inzetten van externen kan van grote invloed zijn op de stand van zaken omtrent duurzame inzetbaarheid binnen uw bedrijf. Arbodeskundigen en arbodiensten hebben de expertise in pacht om effectieve interventies toe te passen binnen uw bedrijf, met aandacht voor uw individuele werknemers.

Hoe integreert u een duurzame inzetbaarheid model in uw bedrijf?

Omdat ieder bedrijf anders is en andere werkomstandigheden bedraagt, is het zaak een duurzame inzetbaarheid model te ontwikkelen en implementeren dat goed past bij uw bedrijf. Om zelf duurzame inzetbaarheid te integreren in uw bedrijf zijn daarom verschillende stappen te nemen. Een aantal zaken die over het algemeen kunnen worden toegepast:

  • Gezondheids- en veiligheidsrisico’s signaleren en verbeteren op de werkvloer.
    • De verplichte Risico-inventarisatie & evaluatie (RI&E) is hierbij erg belangrijk, en ook dat deze effectief wordt opgesteld, uitgevoerd en vervolgd. Het inzetten van een gecertificeerde arbodienst met aandacht voor vitaliteit en duurzame inzetbaarheid kan hierbij veel opleveren.
    • Denk hierbij aan aanpassingen op kantoor, zoals een stilteruimte, informele ruimtes of gezonde lunches in de bedrijfskantine.
    • Het stimuleren van bewegen en sport door mogelijkheden hiertoe aan te bieden, zoals een sportabonnement of een hardloopgroepje op te richten.
  • Lichamelijk en mentaal vitaal houden van uw werknemers door bijvoorbeeld:
    • Regelmatig onderzoek te doen naar de gezondheid van uw werknemers en deze te bevorderen, zodat niet alleen potentiële risico’s snel worden opgemerkt maar uw ook zaken als burn-out op tijd kunt voorkomen. 
    • Het is hierbij bijvoorbeeld verplicht om jaarlijks een PMO of PAGO te bieden aan uw werknemers, waarbij de expertise van een bedrijfsarts veel kan opleveren.
    • Hierbij hoort ook het zorgen voor een open bedrijfscultuur waarbij werknemers persoonlijk behandeld worden, en bijvoorbeeld zaken als werkstress bespreekbaar worden.
  • Het werk op maat aanpassen voor uw werknemers met oog op hun vermogen en privéleven. Bijvoorbeeld door minder belastend werk te geven als iemand dat niet aan kan, of regelingen te treffen wanneer uw werknemer veel tijd kwijt is aan mantelzorg.
  • Bijscholing, cursussen en workshops aanbieden op de werkvloer en dit te stimuleren, om uw werknemers up to date te houden in hun werkveld en te motiveren verder te groeien.
  • SER biedt verschillende ondersteuningen om de duurzame inzetbaarheid van uw werknemers en bedrijf te verbeteren.
Het implementeren van een duurzame inzetbaarheid model dat past bij uw bedrijf zorgt niet alleen voor productieve en gemotiveerde werknemers, maar werkt ook als sterke preventie tegen ziekteverzuim.

Takeaways

  • Het implementeren van een duurzame inzetbaarheid model zorgt voor productievere, gemotiveerde, en gezonde werknemers op de lange termijn. 
  • Duurzame inzetbaarheid zorgt voor een hogere productie van betere kwaliteit, een sterke preventie tegen (langdurig) ziekteverzuim. Hiermee wint u niet alleen een betere omzet, maar bespaart u ook veel kosten omtrent verzuim.
  • Ontwikkel en implementeer een duurzame inzetbaarheid model dat past bij uw bedrijf en de wensen en behoeftes van uw werknemers.
  • Met de Duurzame InzetbaarheidsindeX (DIX) van TNO kunt u meten hoe de stand van zaken bij uw bedrijf is, en aanknooppunten vinden om aan te werken. Ook kunt u interventies en andere hulp vanuit externen inzetten om uw beleid te versterken, zoals van arbodeskundigen of een arbodienst.

Misschien ook interessant

Het RI&E-plan van aanpak: Stappen voor het aanpakken van risico's
Als werkgever of HR-professional bent u ongetwijfeld bekend met de term risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Echter, het ontwikkelen van een effectief plan van aanpak na uw RI&E is een stap die vaak minder aandacht krijgt, maar van cruciaal belang is. Het komt nog te vaak voor dat bedrijven niet over een deugdelijk plan van aanpak beschikken volgens de Nederlandse Arbeidsinspectie. Het plan van aanpak bepaalt hoe u de geïdentificeerde risico's daadwerkelijk gaat aanpakken. In deze blog, duiken we dieper in de stappen en aanpak voor het effectief aanpakken van risico's.
 Waarom risico-inventarisatie en -evaluatie verplicht is van de Arbowet
De laatste jaren is er meer aandacht voor de risico-inventarisatie en -evaluatie(RI&E) en voor het daadwerkelijk uitvoeren ervan. In de Arbowet is bepaald dat het uitvoeren van de RI&E een wettelijke verplichting is. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is belast met het Meerjarenprogramma RI&E. In de 3e voortgangsbrief van 13 juni 2023 schrijft de minister dat de gevolgen van onder andere grensoverschrijdend gedrag, arbeidsongevallen en blootstelling aan gevaarlijke stoffen zowel voor werknemers als voor de maatschappij als geheel bijna niet te overschatten zijn. Laten we eens kijken waarom risico-inventarisatie en -evaluatie verplicht is en wat de arbowet erover zegt.
Branche RI&E: Waarom het belangrijk is en hoe het werkt
De Nederlandse arbeidsinspectie meldt in haar rapport ‘Arbo in bedrijf 2019-2021’, dat tussen 2019 en 2021 bedrijven het beter hebben gedaan - als het gaat om het adequaat beheersen van bedrijfsrisico’s - ten opzichte van de periode ervoor. Toch bleek dat, bij 16% van de bedrijven waar risico’s speelden bij beeldschermwerk, er geen adequate maatregelen waren getroffen. Dit betrof bijna 253.000 werknemers. Als HR-professional of werkgever weet u natuurlijk dat de veiligheid en gezondheid van uw medewerkers een prioriteit zijn. U bent ook bekend met de algemene risico-inventarisatie & -evaluatie (RI&E). Maar hoe zit het met de branche RI&E? Dit is een variant die specifiek gericht is op uw sector en die kan helpen om beter inzicht te krijgen in de unieke uitdagingen van uw branche. In deze blog leggen we uit waarom een branche RI&E belangrijk is en hoe het in zijn werk gaat.