Het belang van een verdiepende RI&E

Tijdens de corona-epidemie, in 2021, heeft de Inspectie SZW zich voorgenomen meer te gaan letten op de verantwoordelijkheid van werkgevers voor psychosociale arbeidsbelasting(PSA) van hun werknemers. Bij risico’s op PSA moet u als werkgever een verdiepende risico-inventarisatie en evaluatie(RI&E) uitvoeren. Ook zonder deze verplichting is het belang van een RI&E in het kader van de gezondheid en het welzijn van uw werknemers evident. Wat is een verdiepende RI&E en wat is het belang ervan? Hoe verhoudt een basis RI&E zich tot een verdiepende RI&E en hoe werkt u aan een veilige werkomgeving? In deze blog doen wij dit uit de doeken.

Wat is een verdiepende RI&E?

Een verdiepende RI&E is een gedetailleerd onderzoek dat volgt na een basis RI&E. Het heeft als doel specifieke risico’s en gevaren binnen een organisatie diepgaand te analyseren. Hierbij kunt u denken aan blootstelling aan kankerverwekkende stoffen, biologische agentia, en psychosociale arbeidsbelasting. Een degelijke uitvoering brengt niet alleen de potentiële risico’s in kaart maar biedt ook praktische handvatten voor maatregelen ter vermindering ervan. 

Belang van een verdiepende RI&E

Het belang van een verdiepende RI&E is dat specifieke risico's kunnen worden vastgesteld die met een basis RI&E minder makkelijk worden herkend. Door specifieke risico’s te inventariseren en aan te pakken draagt u bij aan het welzijn van uw werknemers en het verminderen van verzuim, wat uiteindelijk leidt tot een meer positieve en productieve werkomgeving. Wat zijn dan die specifieke risico's die met een verdiepende RI&E kunnen worden opgespoord? 

Specifieke risico’s in de werkomgeving

Een verdiepende RI&E richt zich op specifieke gevarenzones die uit de basis RI&E voortkomen en vereist een gedetailleerdere analyse om specifieke risico’s en gevaren grondig te onderzoeken en te beheersen. Veel bedrijven vinden het een grote uitdaging om te voldoen aan de bepalingen van de Arbowet als het gaat om de RI&E en het uitvoeren van een verdiepende RI&E. Uit onderzoek van TNO uit 2021 blijkt dat zowel MKB bedrijven als grotere bedrijven en multinationals hier steken laten vallen. Zo bleken MKB bedrijven geen stoffenregister of blootstellingsregister bij te houden. Ook was er geen RI&E aanwezig en kregen werknemers geen preventief medisch onderzoek (PMO) of preventief arbeidsgeneeskundig onderzoek (PAGO) aangeboden.

Verdiepende RI&E: belangrijk bij gevaarlijke stoffen

De Nederlandse Arbeidsinspectie kondigde in maart 2022 aan strenger te gaan optreden tegen bedrijven die geen verdiepende RI&E uitvoeren in verband met het werken met gevaarlijke stoffen. Artikel 4.2 van het Arbobesluit verplicht werkgevers een verdiepende risico-inventarisatie en evaluatie uit te voeren naar de aard, de mate en de duur waaraan werknemers worden blootgesteld aan gevaarlijke stoffen. Gevaarlijke stoffen als bijvoorbeeld asbest zijn sluipmoordenaars die zich pas na tientallen jaren manifesteren. Hier volgen enkele bestaande voorbeelden uit diverse branches met daarbij de rol die een verdiepende RI&E kan spelen:

 Asbest in de Bouwsector 

• Vaak wordt bij renovatiewerkzaamheden in verouderde gebouwen asbest aangetroffen, wat een significant gezondheidsrisico oplevert voor bouwvakkers.
  • Verdiepende RI&E: Een gedetailleerde beoordeling van de aanwezigheid, locatie en toestand van asbesthoudend materiaal en de blootstellingsrisico’s voor werknemers.

Blootstelling aan kankerverwekkende stoffen in de chemische industrie

Bij Shell Moerdijk vonden incidenten plaats waarbij werknemers werden blootgesteld aan benzeen, een kankerverwekkende stof.

• Verdiepende RI&E: Uitvoeren van een diepgaande analyse van de blootstelling van werknemers aan gevaarlijke stoffen, inclusief meetprogramma’s om de blootstellingsniveaus te bepalen.

Legionella in openbare gebouwen en instellingen

• Er zijn verscheidene gevallen in Nederland geweest waarbij uitbraken van Legionella plaatsvonden, zoals in Bovenkarspel in de jaren 90.
  • Verdiepende RI&E: Analyseren van het waterleidingsysteem, identificeren van risicolocaties en het nemen van adequate controle- en beheersmaatregelen om besmettingsrisico te elimineren.

Biologische agentia in zorginstellingen

• Voorbeeld: Tijdens de COVID-19-pandemie waren zorgverleners in verschillende zorginstellingen sterk blootgesteld aan het virus.
  • Verdiepende RI&E: Diepgaande analyse van blootstellingsrisico’s en het ontwikkelen van specifieke protocollen voor persoonlijke beschermingsmiddelen, vaccinaties en andere preventieve maatregelen.

Fysieke belasting in de logistiek

• Medewerkers in distributiecentra, zoals bij Bol.com, voeren vaak werkzaamheden uit die hoge fysieke belasting met zich meebrengen, zoals tillen en dragen.
  • Verdiepende RI&E: Een grondige analyse van werkzaamheden met betrekking tot fysieke belasting, beoordeling van de werkplekinrichting, en het ontwikkelen van maatregelen om fysieke klachten te verminderen.

Machineveiligheid in de productiesector

• In verschillende fabrieken, zoals bij VDL Nedcar, zijn er incidenten geweest met machines die letsel veroorzaakten bij werknemers.
  • Verdiepende RI&E: Uitgebreid onderzoek naar de veiligheid van machines, het evalueren van veiligheidsmaatregelen en -protocollen en het trainen van medewerkers in veilig gebruik.

In bovengenoemde situaties stelt een verdiepende RI&E organisaties in staat om gedetailleerde en specifieke risico’s aan het licht te brengen die bij de algemene RI&E wellicht niet voldoende gedetailleerd zijn geanalyseerd. Het draagt bij aan het implementeren van gerichte en effectieve beheersmaatregelen, waarbij de veiligheid en gezondheid van werknemers centraal staan.

Een verdiepende RI&E heeft meerdere voordelen

• Gedetailleerde analyse: 
  • De verdiepende RI&E gaat een stap verder door een gedetailleerde, diepgaande analyse te bieden van specifieke risico’s, veelal gerelateerd aan bijzondere gevaren of specifieke werkprocessen.
• Branche- of situatie-specifiek: 
  • Dit type RI&E wordt veelal uitgevoerd op gebieden waar de basis RI&E als ontoereikend wordt beschouwd. Bijvoorbeeld bij werken met gevaarlijke stoffen, biologische agentia of bijzondere technologieën.
• Grondiger risicobeheer: 
  • Het biedt grondige risicobeheerstrategieën, zoals blootstellingsbeoordelingen en gedetailleerde veiligheidsanalyses.

Relatie  RI&E en verdiepende RI&E

• Fundament en verdieping: Terwijl de basis RI&E een fundament legt en een algemene blik werpt op bedrijfsrisico's, gaat de verdiepende RI&E dieper in op specifieke risico-elementen, waardoor ze elkaar aanvullen en een completer veiligheidsbeleid vormen.
• Triggerpunt: Vaak is het de uitkomst van een basis RI&E die aanleiding geeft tot het uitvoeren van een verdiepende RI&E. Als er potentiële risico's of gevaarlijke situaties geïdentificeerd worden die verdere analyse vereisen, wordt een verdiepende RI&E ingezet om deze punten nauwkeuriger te onderzoeken.
• Afgestemde preventie: Beide niveaus van RI&E werken samen om een alomvattende preventieve aanpak te creëren, waarbij de basis RI&E zorgt voor een breed vangnet, en de verdiepende RI&E verzekert dat er geen detail over het hoofd wordt gezien in kritieke of complexe situaties.

Samen naar een veilige werkomgeving

Door samen te werken binnen uw bedrijf met alle betrokkenen zoals de OR,  preventiemedewerker, de bedrijfsarts of arbodienst, en kennis en ervaring te delen, kunt u gezamenlijk een werkomgeving creëren die niet alleen veilig en gezond is, maar ook bevorderlijk is voor de algemene tevredenheid en productiviteit van werknemers. Dit versterkt de bedrijfscultuur en draagt bij aan het succes van uw organisatie op de lange termijn.

Een gezonde en veilige werkomgeving is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van zowel werkgevers als werknemers. Werk daarom samen aan een toekomst waarin elke werknemer zich beschermd en gewaardeerd voelt.

Verdiepende RI&E uitbesteden

U kunt zelf een verdiepende RI&E uitvoeren binnen uw bedrijf of organisatie. Afhankelijk van het karakter van de werkzaamheden en of u gebruik maakt van specifieke technologieën en gevaarlijke stoffen of straling, is uitbesteden van een verdiepende RI&E een verstandige keuze. Als er sprake is van blootstelling aan biologische agentia dan heeft u een arbo specialist zoals een arbeidshygiënist nodig. Wilt u de risico’s van explosiegevaar bij bepaalde productieprocessen laten beoordelen, dan heeft u specifieke scheikundige kennis nodig. Een externe specialist of gecertificeerde arbodienst kan hierin een belangrijke rol spelen. Zij kunnen helpen bij het uitvoeren van de verdiepende RI&E en het opstellen van een plan van aanpak. U kunt onderwijl uw aandacht verder richten op de primaire bedrijfsvoering. 

Conclusie

Als HR professional of werkgever, erkent u het belang van een veilige en gezonde werkomgeving, en daarmee de rol van een verdiepende risico-inventarisatie & -evaluatie (RI&E). Dit instrument biedt niet alleen inzicht in gespecificeerde risico’s binnen uw organisatie, maar verschaft ook praktische handvatten voor het implementeren van effectieve maatregelen. De vraag of u deze diepgaande analyse intern dan wel extern laat uitvoeren, hangt sterk af van de specifieke kennis en kunde binnen uw organisatie. Uitbesteding kan, zeker bij gebrek aan specialistische expertise, een strategische en kwalitatief waardevolle keuze zijn. Uw inzet en besluitvorming met betrekking tot een verdiepende RI&E zullen een fundamentele bijdrage leveren aan het waarborgen van welzijn en het verminderen van risico’s op de werkvloer, met als gevolg minder ziekteverzuim en algehele succes van uw organisatie substantieel ondersteunen.

Take aways

• Een verdiepende RI&E is een gedetailleerd vervolgonderzoek na een basis RI&E, specifiek gericht op het diepgaand analyseren van specifieke risico’s binnen een organisatie.
• Belang van de verdiepende RI&E is dat deze het mogelijk maakt om specifieke risico's te identificeren die in een basis RI&E mogelijk over het hoofd worden gezien, waardoor het welzijn van werknemers wordt verbeterd en verzuim wordt verminderd.
• Voorbeelden van specifieke risico's - Denk aan blootstelling aan asbest in de bouwsector, kankerverwekkende stoffen in de chemische industrie, Legionella in openbare gebouwen, biologische agentia in zorginstellingen zoals tijdens de COVID-19-pandemie, en machineveiligheid in productiesectoren.
• De relatie tussen basis en verdiepende RI&E - Terwijl de basis RI&E een algemeen overzicht geeft van de risico's, focust de verdiepende RI&E zich op gedetailleerde aspecten en specifieke risico-elementen, en vullen ze elkaar aan voor een alomvattende benadering van veiligheid.
• Samenwerking is essentieel - Door actief samen te werken met professionals zoals preventiemedewerkers, bedrijfsartsen of arbodiensten, kunt u een omgeving creëren die zowel veilig als productief is.
• Mogelijkheid tot uitbesteding - Afhankelijk van de complexiteit en aard van de risico’s, kan het verstandig zijn om de verdiepende RI&E uit te besteden aan externe specialisten of gecertificeerde arbodiensten voor optimale resultaten en naleving van de regelgeving.