Hoe de RI&E bijdraagt aan minder ziekteverzuim in 5 branches

Ruim 15% van de werknemers gaf in 2018 aan vaak of altijd gevaarlijk werk uit te voeren. Gemiddeld leidde dit 1,45% van de gevallen tot een ongeval met verzuim als gevolg. Een groeiend aantal werknemers verzuimt als gevolg van psychische klachten en burn-out. In elke branche schuilen risico’s voor de gezondheid en veiligheid van medewerkers. Daarom is een RI&E opstellen verplicht voor iedere werkgever in Nederland. Met deze analyse kunt u verzuim als gevolg van risico’s binnen uw bedrijf verkleinen. Dit is niet alleen goed voor uw organisatie, maar natuurlijk ook voor uw medewerkers! In dit artikel frissen we uw geheugen even op over het doel van de RI&E en gaan we vervolgens in op de gezondheidsrisico’s die 5 uiteenlopende branches met zich meebrengen en hoe dit invloed heeft op een RI&E.

Geheugen opfrissen over RI&E

RI&E: wat is dat?

Hoewel u er in uw werkzaamheden al vaker mee te maken heeft, kan het geen kwaad eens in te zoomen op de RI&E betekenis. RI&E is de afkorting voor risico inventarisatie en evaluatie. Maar: wat is een risico inventarisatie en evaluatie? De definitie van RI&E is ‘het beschrijven van risico’s in het bedrijf op het gebied van gezondheid en veiligheid van werknemers.’

Wat is het doel van de RIE?

Het doel van RI&E is het verkrijgen van snelle inzichten in de situatie op de werkvloer zodat de werkgever kan zien waar verbeteringen binnen de organisatie nodig zijn. Dit is nodig om risico’s op gebied van onveilig en ongezond werken te ondervangen met gepaste maatregelen binnen de organisatie. Uiteindelijk leidt dit tot minder verzuimende medewerkers, kostenbesparing en meer productiviteit en gemotiveerde gezonde medewerkers.

Is het opstellen van RIE verplicht?

Is RI&E verplicht? Is RI&E toetsen verplicht? We leggen het even kort uit.

Het voeren van arbobeleid is verplicht volgens de wetgeving. De basis van dit arbobeleid komt voort uit de uitvoering van een RI&E. Met andere woorden: de RI&E is verplicht!

Uw RI&E toetsen door een gecertificeerde arbodienst is in de meeste gevallen verplicht. Een uitzondering van de toetsing van uw RI&E bestaat voor organisaties met minder dan 25 medewerkers en waarvoor een RI&E-instrument bestaat. Deze erkende instrumenten zijn meestal door brancheorganisaties ontwikkeld. Dit instrument is dan afgestemd op de risico’s en gevaren die bestaan binnen desbetreffende branche.

RI&E: hoe vaak vernieuwen?

U dient ervoor te zorgen dat u RI&E altijd actueel is. Er dus geen vaste termijn waarop u deze dient te vernieuwen. Vinden er grote wijzigingen plaats binnen uw organisatie op gebied van arbeidsomstandigheden, machines, werkmethoden etcetera, dan is het van belang dat u opnieuw de risico’s van de werkomstandigheden in kaart brengt met de RI&E.

Hoe draagt RIE bij aan minder ziekteverzuim?

23,9% van de werknemers met klachten die tot ziekteverzuim leiden gaf in 2017 aan dat deze klachten veroorzaakt werden door het werk wat zij deden. U kunt dit zien als probleem, maar natuurlijk ook als opportuniteit: met de juiste analyse en maatregelen kunt u dit percentage verbeteren. Dat is prettig voor de continuïteit van uw bedrijf, de productiviteit van uw medewerker en de kostenbesparing, maar voor uw medewerkers is het natuurlijk prettig om niet ziek te zijn en thuis te zitten. Zeker als dit voorkomen had kunnen worden. Maar hoe draagt een RI&E bij om minder werknemers thuis te laten zitten als gevolg van werk(omstandigheden)?

De werkplek of de machines die gebruikt worden om werk uit te voeren kunnen de gezondheid van uw medewerkers schaden. Uw medewerker kan bekneld raken of zich snijden aan een apparaat. Lawaai kan zorgen voor gehoorbeschadiging. Werken in volle zon kan verbranding en zonnesteek geven. Te weinig veiligheidsoefening kan voor onveilige situaties zorgen. Het onveilig gebruik van bestrijdingsmiddelen in een plantenkwekerij brengt medewerkers in gevaar. Niet Ergonomische werkplekken kunnen rug- en nekklachten geven. Al deze situaties kunnen leiden tot uitval van uw medewerkers.

Met een RI&E minimaliseert u risico’s die deze omstandigheden met zich meebrengen op verzuim. Deze preventieve werking werkt echter alleen als u de uitkomsten van de RI&E gebruikt om een daadkrachtig Plan van Aanpak te maken en de activiteiten die hieruit rollen daadwerkelijk uitvoert. De kracht van de RI&E zit in het inzicht wat de werkgever krijgt over zowel de huidige situatie als de gewenste, toekomstige situatie en wat er daarvoor moet gebeuren. U werkt hierdoor continu bewust aan het wegnemen van risico’s voor de veiligheid en gezondheid van uw medewerkers.

Waarom is de RIE verschillend per branche?

Een RI&E ziet er anders uit voor kleine bedrijven dan voor multinationals. Ook is elke organisatie inrichting anders en blijft de RI&E daarom maatwerk. Toch kunnen we per branche bepaalde risico’s en gevaren onderscheiden.

In de administratieve dienstverlening kan lang werken achter een beeldscherm zorgen voor klachten aan armen, nek, schouders en ogen. Ook komt zittend werk niet zonder risico’s. Een RI&E van een kantoor zal daarom onder andere gericht zijn op de gevaren van zittend en beeldschermwerk. Voor brandweer zal de RI&E vooral gericht zijn op brandveiligheid. In de chemische industrie is de RI&E veel gericht op gevaarlijke stoffen. Jaarlijks overlijden er circa 3000 mensen als gevolg van blootstelling aan gevaarlijke stoffen op de werkvloer. Het Kabinet zet daarom in op een Meerjarenplan RI&E.

De gezondheids- en veiligheidsrisico’s van 5 branches om op te nemen in de RIE

Vaak hebben werkgever en werknemers blinde vlekken als het gaat om de gezondheids- en veiligheidsrisico’s geeft inzicht in eigen organisatie, daarom schetsen wij kort wat de verschillende gevaren zijn van 5 branches en beroepen die in de RI&E opgenomen zouden moeten worden. Dit geeft inzicht in hoe u bedacht moet zijn op de risico’s binnen uw organisatie.

RI&E horeca

Horecapersoneel kent in 2016 het laagste verzuimpercentage, wat vooral verklaard wordt door het grote aandeel jonge en relatief gezonde medewerkers in de branche. Toch schuilen er wel degelijk risico’s voor de gezondheid en veiligheid van horecapersoneel. 55% van de koks geeft aan vaak of voortdurend extra hard te moeten werken. Zij hebben vooral het gevoel dat zij snel moeten werken. Dit zorgt voor zware psychische belasting.

Andere risico’s binnen de branche zijn knel-, snij- en pletgevaar in de keuken. In de RI&E in de horeca zal daarom altijd aandacht zijn voor het onderhoud van de machines en de oplettendheid van het personeel om deze gevaren te verminderen. Bijvoorbeeld met de juiste veiligheidskleding of het gebruik van messen die goed in de hand liggen.

Ook het draaien van avond- en/of nachtdiensten is niet zonder gezondheidsrisico’s. Nachtwerk kan leiden tot vermoeidheid en slaapproblemen. Na 40 jaar nachtwerk heeft een medewerker zelfs 7 tot 8% grotere kans op diabetes en hart- en vaatziekten.

Andere mogelijke gezondheidsrisico’s zijn er op het gebied van luchtkwaliteit: denk aan het hebben van een goede afzuiginstallatie in de keuken. Ook de indeling van de keuken heeft effect op het mogelijk elkaar in de weg lopen van keukenpersoneel. En ook de al dan niet ergonomische instelling van de hoogte van werkbanken en het fornuis kan veel klachten veroorzaken, maar natuurlijk ook voorkomen.

RI&E kinderopvang

Ook een risico inventarisatie in de kinderopvang en peuterspeelzalen is noodzakelijk, onder andere omdat medewerkers over het algemeen een hogere emotionele betrokkenheid hebben bij hun beroep. Dit zorgt voor psychische belasting.

Dagopvang medewerkers moeten regelmatig bukken en tillen. Bijvoorbeeld om een kind aan te kleden. Hiervoor is het belangrijk ergonomische aankleedmeubels te installeren zodat de kinderen altijd op de goede hoogte staan voor medewerkers om hen aan te kleden. Zo voorkomt u mogelijke rug- en nekklachten bijvoorbeeld. Dergelijke zaken zijn specifiek van belang in de RI&E kinderopvang.

Daarnaast is het ook verplicht veiligheids- en gezondheidsbeleid volgens de Wet kinderopvang op te stellen, gericht op de veiligheid en gezondheid van kinderen.

RI&E bouw

Bouwarbeiders staan op de derde plek als het aankomt op beroepen met het vaakst gevaarlijk werk, blijkt uit cijfers van het CBS uit 2018. Een risico inventarisatie in de bouw is dan ook absolute noodzaak om veiligheidsrisico’s in te dammen. Veel voorkomende risico’s in de branche zijn vallen (van hoogte), geraakt worden door een voertuig of voorwerp, blootstelling aan gevaarlijke stoffen en fysieke overbelasting.

Wat de risico’s vergroot zijn volgens de Inspectie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Inspectie SZW): het werken op wisselende locaties, veranderende weersomstandigheden, het werken met veel andere bedrijven en het spreken van meerdere talen onder bouwarbeiders.

In de bouw zijn het gebruik van veilig gereedschap en beschermingsmiddelen essentieel. Aan de hand van een RI&E in de bouw kunnen er zaken aangetroffen worden die op dit gebied verbeterd kunnen worden. Veiligheid dient een vast aandachtspunt te zijn tijdens werkoverleg en de voorlichtingsbijeenkomsten. Mogelijk is er verbetering te realiseren op gebied van toegankelijkheid en begrijpelijkheid, zeker gezien er vaak sprake is van meerdere talen onder het personeel.

RI&E zorg

Een op de drie werknemers in zorg- en welzijnsberoepen vindt het gedeelte van het werk wat emotioneel veeleisend is hoog. Een op de vijf geeft aan vaak in situaties te komen die emotioneel moeilijk zijn, bijvoorbeeld door het contact met ernstig zieke mensen en/of hun familie. Ook ervaren zij veel meer werkdruk dan de gemiddelde werknemer. 43% van de zorgmedewerkers zegt regelmatig snel te moeten werken. Zij ervaren weinig autonomie, wat in het algemeen de kans op verzuim vergroot.

Het verzuimpercentage in de zorg is al jaren bovengemiddeld. In het eerste kwartaal van 2020 stond de zorg op de tweede plek met het meeste verzuim met 6,6%. Een actuele risico inventarisatie in de zorg is daarom broodnodig.

Uit risico inventarisatie in de zorg zal u focussen op de grootste risico’s binnen de zorg. Volgens Inspectie SZW zijn dit fysieke belasting, psychosociale arbeidsbelasting en onderbetaling en te lange werktijden. Uit de RI&E kan blijken dat u zich moet richten op het verminderen van lichamelijk belastin van medewerkers. Zo leidt het realiseren van gezonde fysieke belasting tot minder verzuim, betere sfeer en werkprestaties. Bent u op zoek naar een risico inventarisatie voorbeeld uit de zorg? Ter inspiratie leest op de website van Inspectie SZW in ieder geval voorbeelden uit de zorg waarin fysieke belasting beperkt werd binnen organisaties.

RI&E autobranche

Een risico inventarisatie en evaluatie in een autobedrijf is van groot belang: er wordt gewerkt met grote apparatuur; gevaarlijke stoffen zoals olie, lak en brandstoffen; en er moet zwaar fysiek werk verricht worden, zoals tillen, duwen en bukken. Ook kan er sprake zijn van schadelijk lawaai en uitlaatgassen. Er zijn bewegende voertuigen met knel- en aanrijdgevaar. In de garage kan ook sprake zijn van tocht die als hinderlijk kan worden ervaren. Het gevolg kunnen stijve spieren en kou zijn. Deze gevaren brengt de werkgever met de risico inventarisatie voor zijn autobedrijf in kaart.

Maatregelen die uit de RI&E van garagebedrijven kunnen rollen zijn het investeren in een goede brug die op gewenste hoogte afgesteld kan worden of het verbeteren van de instructies die gegeven worden op gebied van gevaarlijke stoffen. Ook kan er gekozen worden voor minder schadelijke lak. Daarnaast zijn persoonlijke beschermingsmiddelen altijd belangrijk en hier kan mogelijk iets in verbeterd worden: een nieuwe overall om nergens aan te blijven haken en beschermende kleding tegen kou of verbeterde veiligheidsschoenen. Het gebruik van snoeren kan wellicht verminderd worden zodat er minder struikelgevaar is.