Hoe moet u langdurig ziekteverzuim aanpakken?

Ziekteverzuim blijft een grote kostenpost voor Nederlandse bedrijven, jaarlijks maar liefst 13 miljard euro aan loondoorbetaling. Een groot aandeel daarvan is ziekteverzuim dat langdurig is. Maar hoe moet u dit langdurig ziekteverzuim aanpakken? Als u al te maken heeft met langdurig ziekteverzuim is het bijvoorbeeld belangrijk een effectief re-integratietraject uit te voeren. Maar ook preventie is essentieel, met de juiste onderzoeken en maatregelen. In dit artikel gaan we in op hoe u langdurig ziekteverzuim kan aanpakken binnen uw bedrijf.

Wat is langdurig ziekteverzuim?

Ziekteverzuim wordt als langdurig gezien wanneer uw werknemer langer dan vier weken niet kan werken. In deze omstandigheden wordt een re-integratietraject gestart en krijgt u te maken met de Wet Verbetering Poortwachter. Er kunnen verschillende oorzaken voor dit verzuim zijn, en het kan een zeer negatieve impact op uw bedrijf hebben. In dit artikel bespreken we verschillende mogelijkheden en manieren om langdurig ziekteverzuim aan te pakken.

Belangrijkste oorzaken van langdurig ziekteverzuim

Er zijn verschillende oorzaken waardoor verzuim lang kan duren, en welke belangrijk zijn om als langdurig ziekteverzuim aan te pakken. 

• Burn-out is een van de belangrijkste oorzaken van langdurig ziekteverzuim. TNO onderzocht dat in 2019 1,3 miljoen werknemers last van burn-out klachten hadden. Daarbij komt dat de gemiddelde duur van een burn-out op dit moment 290 dagen is.
  • Over het algemeen ontstaat burn-out bij een opeenstapeling of combinatie van verschillende factoren. Deze hangen samen met werk, de persoon en de maatschappij.
• Klachten aan het bewegingsapparaat. 
• Conflicten op het werk
• 27% van al het werkgerelateerd ziekteverzuim komt door psychosociale arbeidsbelasting (PSA). Dat is ruim de helft van alle werkgerelateerde verzuimdagen. Daarnaast wordt 64 procent van de werkgerelateerde verzuimkosten door PSA veroorzaakt door de vaak lange duur van het verzuim:
  • Burn-out is een van de belangrijkste oorzaken van langdurig ziekteverzuim. TNO onderzocht dat in 2019 1,3 miljoen werknemers last van burn-out klachten hadden. Daarbij komt dat de gemiddelde duur van een burn-out op dit moment 290 dagen is.
  • Over het algemeen ontstaat burn-out bij een opeenstapeling of combinatie van verschillende factoren. Deze hangen samen met werk, de persoon en de maatschappij.
  • Conflicten op het werk kunnen ook zorgen voor afwezigheid, stress en druk.
• Fysieke arbeidsbelasting is de volgende grootste oorzaak met 11% van al het werkgerelateerd ziekteverzuim, en veroorzaakt 20 procent van de verzuimkosten. Denk hierbij aan klachten aan het bewegingsapparaat door fysiek zwaar werk of uitvallen door een onveilige werksituatie of ongelukken.
• Ziekteverzuim kan ook als langdurig worden benoemd wanneer uw werknemer meerdere periodes kort achter elkaar afwezig is.

De impact van langdurig ziekteverzuim

Langdurig ziekteverzuim kan een grote impact hebben op uw bedrijf. Volgens onderzoek van TNO veroorzaakt burn-out als een van de grootste oorzaken van langdurig ziekteverzuim bijvoorbeeld kosten van wel 3,1 miljard euro per jaar voor Nederlandse bedrijven. Niet alleen de kosten zijn groot, maar ook de continuïteit, de kwaliteit en productiviteit kan worden aangetast van het werk. Voldoende redenen om langdurig ziekteverzuim aan te pakken. Maar waar begint u, en welke zaken zijn hierbij belangrijk? Hierbij een aantal cijfers als het gaat om de impact van ziekteverzuim op uw bedrijf:

• Volgens onderzoeksbureau TNO kost ziekteverzuim kost Nederlandse bedrijven jaarlijks ruim €13 miljard aan kosten van loondoorbetaling. Van deze kosten komt 6 miljard euro door werkgerelateerd verzuim.
• Ziekteverzuim kost over het algemeen ongeveer 2,5 keer het salaris dat u normaal betaald aan een werknemer.
• De kosten voor loondoorbetaling bij beroepsziekten zijn fors gestegen: van 1,2 miljard euro in 2014 naar 2,5 miljard euro in 2018.
• Werknemers die in 2018 een beroepsziekte opliepen, verzuimen gemiddeld 39 dagen méér dan werknemers die in dat jaar geen beroepsziekte opliepen. De kosten van dit extra verzuim worden geschat op 2,5 miljard euro.
• De grootste kostenposten van de afgelopen jaren zijn psychische beroepsziekten (2,1 miljard) en beroepsziekten van het bewegingsapparaat, oftewel het lichaam (470 miljoen).
• Deze stijging wordt vooral veroorzaakt door een ruime verdubbeling in de kosten door psychische beroepsziekten: van 1 miljard euro in 2014 naar 2,1 miljard euro in 2018. Deze stijging is vooral te verklaren uit een toename van extra verzuimdagen door psychische beroepsziekten.
• De kosten van werkstress gerelateerd verzuim zijn voor Nederlandse bedrijven opgelopen tot 3,1 miljard euro.
• De totale extra verzuimkosten door arbeidsongevallen in de populatie komen naar schatting uit op 660 miljoen euro. 

Langdurig ziekteverzuim aanpakken

Om langdurig ziekteverzuim aan te pakken, is het belangrijk verschillende onderdelen van uw beleid effectief te maken. Ten eerste is het essentieel dat het re-integratietraject van werknemers die langdurig ziek worden te stroomlijnen, zodat dit proces goed uitgevoerd wordt en uw werknemer spoedig herstelt en weer aan het werk kan. Ten tweede is het belangrijk een sterk preventief plan op te stellen zodat langdurig ziekteverzuim voorkomen kan worden.

Re-integratietraject

Wanneer uw werknemer langdurig ziek blijkt te zijn, krijgt u te maken met de Wet verbetering poortwachter (Wvp) en start het re-integratietraject van uw verzuimende werknemer. Deze wet heeft als doel langdurig ziekteverzuim aan te pakken en te zorgen dat uw werknemer op een spoedige en gezonde manier weer aan het werk gaat, of dat nu op dezelfde functie is, op een andere functie binnen uw bedrijf of bij een ander bedrijf. Als werkgever bent u samen met uw werknemer verplicht u samen met de arbodienst en bedrijfsarts in te spannen om dit herstel en de terugkeer te bewerkstelligen. Het goed verloop van de re-integratie is daarom essentieel om het langdurig ziekteverzuim aan te pakken en de negatieve gevolgen ervan in te perken. Het voeren van een effectief beleid omtrent de aanpak van het re-integratietraject is daarom een belangrijk onderdeel van een goed ziektebeleid. Een aantal punten hierbij:

• Vanaf het begin moet een re-integratiedossier goed worden bijgehouden, met alle activiteiten, gegevens en gemaakte afspraken. Dit is belangrijk omdat UWV dit dossier kan opvragen wanneer uw werknemer besluit een uitkering aan te vragen.
• Als UWV beoordeelt dat u zich niet voldoende heeft ingespannen voor de re-integratie kan dit leiden tot loonsancties. 
• Samen met u kiest de werknemer een casemanager, die de uitvoering van het plan van aanpak begeleidt en controleert.
• U bent verplicht een bedrijfsarts in te schakelen, in dienst of vanuit een arbodienst.
• Wanneer uw werknemer met een burn-out kampt is hier een adequate aanpak voor nodig. Het kan bijvoorbeeld helpen om na verloop van tijd tenminste deels te blijven werken, dat helpt bij herstel. Ook is het belangrijk dat er professionele hulp aan te pas komt, zoals een praktijkondersteuner-ggz, maatschappelijk werker of psycholoog. 
• Ook zijn er bepaalde factoren geweest die de burn-out hebben doen ontstaan, en het is dus ook essentieel te kijken naar risico’s binnen het beleid of voor deze werknemer persoonlijk. Oplossingen zoeken omtrent de werkomstandigheden is dan ook zeker een onderdeel van de re-integratie.

Preventie

Naast een effectief re-integratietraject is het ook noodzakelijk een goed beleid omtrent preventie van verzuim te voeren en het aanpakken van langdurig ziekteverzuim. Zeker als blijkt dat er meer langdurig ziekteverzuim voorkomt in uw bedrijf kan het een teken zijn dat er systematische risico’s kunnen zijn in de werkomstandigheden. Het probleem bij de wortel aanpakken kan het verzuim dat al bestaat inperken en toekomstig langdurig ziekteverzuim  aanpakken en voorkomen.

Onderzoeken

Er zijn verschillende onderzoeken mogelijk en zeer effectief om langdurig ziekteverzuim aan te pakken:

• Een belangrijk onderdeel van preventie is het doen van periodieke onderzoeken binnen uw bedrijf om de risico’s in kaart te brengen.
  • Het uitvoeren van een Risico-Inventarisatie & Evaluatie is verplicht, en moet herhaald worden wanneer werkomstandigheden veranderen om eventuele nieuwe risico’s in het oog te krijgen. In dit onderzoek worden risico’s omtrent arbeidsomstandigheden in kaart gebracht, een plan van aanpak opgesteld en uitgevoerd.
  • Het is hierbij ook verplicht de risico’s omtrent psychosociale arbeidsbelasting (PSA) in beeld te krijgen. Naast dat PSA een groot risico vormt voor langdurig ziekteverzuim, is dit wettelijk verplicht om deze belasting binnen de perken te houden. Hierbij gaat het om werkdruk, conflicten op de werkvloer en werkstress.
  • Daarnaast is het verplicht om Preventief medisch onderzoeken (PMO) of periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoeken (PAGO) aan te bieden. Hiermee krijgt u inzicht in de algemene gezondheid van uw werknemers en kunt u bepaalde risico’s voor verzuim verhelpen.
  • Een Medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) en werkdrukonderzoek kunnen inzicht geven in de stand van zaken als het gaat om werksfeer en werkdruk.
• Het is verplicht om een preventiemedewerker aan te wijzen als werkgever. Deze werknemer kan hiervoor opgeleid worden en is een extra aanspreekpunt voor werknemers, als ook iemand die een extra oog in het zeil houdt op de werkvloer. De preventiemedewerker adviseert u over preventie en maatregelen.

Burn-out als langdurig ziekteverzuim aanpakken

Omdat burn-out een van de belangrijkste oorzaken is van langdurig ziekteverzuim, is een goede strategie als het gaat het aanpakken van dit langdurige ziekteverzuim als onderdeel van het beleid noodzakelijk. Burn-out ontstaat over het algemeen door een variatie aan factoren, die naast werk ook te maken hebben met de persoonlijkheid van de werknemer en de maatschappelijke situatie. Is uw werknemer bijvoorbeeld zeer perfectionistisch ingesteld en kan hij of zij geen grenzen aangeven met het aannemen van taken, dan kan de werkdruk te hoog worden. Ook wanneer uw werknemer door de toenemende digitalisatie in de maatschappij ook in zijn of haar vrije tijd, aan het werk is of de werkmail in de gaten houdt, kan dit de werkdruk verhogen. Dan zijn er ook nog privéproblemen die als factor het werk zwaarder kunnen maken, zoals een rouwperiode of een echtscheiding. Als werkgever kunt u wel invloed hebben op de begeleiding en het signaleren van vroege symptomen van een te hoge werkstress. En natuurlijk door werkgerelateerde risico’s in kaart te brengen en op te lossen. Denk hierbij aan:

• Werkeisen die hoger liggen dan de werknemer aan kan, of taken waar de werknemer niet voor is opgeleidt
• Werk dat emotioneel belastend en zwaar is.
• Te weinig steun van de werkgever
• Ontevredenheid over het salaris
• Conflicten op de werkvloer, zoals pesten, discriminatie en (seksuele) intimidatie
• Ontevredenheid over werk-privé balans

Takeaways

• Burn-out is een van de belangrijkste oorzaken van langdurig ziekteverzuim.
• Langdurig ziekteverzuim kan een grote impact op uw bedrijf hebben, met jaarlijks kosten van 13 miljard euro voor Nederlandse bedrijven.
• Om langdurig ziekteverzuim effectief aan te pakken is het belangrijk voor een goede begeleiding bij het re-integratietraject te zorgen, om het verzuim te beperken. 
• Het is ook belangrijk een sterk preventieplan te hebben, bijvoorbeeld met onderzoeken als het RI&E en PAGO. 
• Speciale aandacht voor de preventie van burn-out kan een groot deel verzuim al voorkomen.