Minder verzuim door het risico op bedrijfsongevallen te verminderen

Uw medewerker vervangt een kapotte lamp op hoogte. Als uw medewerker bovenop de ladder staat, glijdt deze weg. Hij breekt iets en komt hard op zijn hoofd terecht. Hij had geen anti-slipmat gebruikt. Deze gevaarlijke situatie had u kunnen voorkomen. Wat hij namelijk nooit gehad heeft is instructie over hoe veilig te werken met een trap of ladder. Jaarlijks krijgen in Nederland ongeveer 200.000 mensen een arbeidsongeval, waarvan een derde (tijdelijk) niet meer kan werken. Uw verzuimcijfers lopen hierdoor op, maar een gedeelte hiervan kan u voorkomen door goed bedrijfsbeleid en de nodige maatregelen. In dit artikel leest u meer over het ontstaan van bedrijfsongevallen en hoe het risico hierop te verminderen.

Wat is een bedrijfsongeval?

Er zijn verschillende oorzaken die bijdragen aan het risico op een bedrijfsongeval. Geslacht en leeftijd schijnen een rol te spelen. Ongelukken komen vaker voor bij mannen en bij mensen onder de 19 jaar en boven de 50 jaar. Maar vooral de bedrijfstak en het soort dienstverband vergroten de kans op bedrijfsongevallen.

Sector

De meeste bedrijfsongevallen komen voor in risicovolle sectoren: de industrie, bouw, handel, vervoer en opslag. De risicovolle omstandigheden waarin een medewerker werkt waarin zij kan vallen of uitglijden, kan worden aangereden, bekneld kan raken in een machine of zich kan snijden aan een bewegend object. Bij bijvoorbeeld de brandweer zijn gevaarlijke situaties aan de orde van de dag. Denk aan duikwerkzaamheden, het gebruik van kettingzagen, het vrijkomen van gevaarlijke stoffen, verwondingen als brandweermannen in actie komen, maar ook bij trainingen op de kazerne.

Soort dienstverband

Er is een verschil in vaak voorkomende oorzaken van werknemers en uitzendkrachten. Zo is de oorzaak van bedrijfsongevallen bij werknemers vooral gebrek aan alertheid op veiligheid en het maken van afwegingen tussen veiligheid en andere bedrijfsdoelstellingen. Bij uitzendkrachten ligt de oorzaak vaak in de communicatie en samenwerking, competentie en ergonomie. Het lijkt erop dat iemand met een vast of tijdelijk contract minder risico loopt op een ernstig ongeval dan iemand met een flexibel contract.

Welke bedrijfsongevallen komen het meest voor?

Volgens het RIVM worden de meeste ernstige ongevallen op de eerste plek veroorzaakt door een machine. Deze is dan onvoldoende afgeschermd, omdat hiervoor onvoldoende materiaal beschikbaar is gesteld. Elk jaar raken ongeveer 280 mensen vingers of andere ledematen kwijt door een ongeval met een machine op het werk. De medewerkers raken bewegende onderdelen aan, zoals snij- en inpakapparatuur, transportbanden of cirkelzagen. Vooral in de sector handel komen machineongevallen relatief veel voor.

Op de tweede plek komen ongevallen met vallende objecten. In de meeste gevallen is hiervan de oorzaak dat materialen onvoldoende vast is gemaakt doordat er niet genoeg alertheid op veiligheid is.

Op de derde plek staan valpartijen van een ladder of trapje door verkeerde plaatsing. De onderliggende oorzaak hiervan is het hebben van onvoldoende alertheid op veiligheid. Dit is vooral in de bouw en in de handel een oorzaak van bedrijfsongevallen.

Wat zijn de risicofactoren voor arbeidsongevallen met verzuim als gevolg?

Er is in het algemeen een aantal risicofactoren door TNO uiteengezet die meespelen in het veroorzaken van een bedrijfsongeval met verzuim als gevolg.

• Wanneer er op de werkvloer sprake is van ongewenst gedrag van klanten, patiënten en dergelijke.
• Werk doen waar veel fysieke kracht voor nodig is.
• Gevaarlijk werk doen.
• Werken in een lawaaierige omgeving.
• Wanneer er op de werkvloer sprake is van ongewenst gedrag van collega’s en leidinggevenden.
• Het hebben van een allochtone herkomst.
• Het doen van werk met weinig autonomie.
• Werken met het gevoel van tijdsdruk.
• Meer dan 36 uur per week werken.
• Het hebben van een lagere opleiding.
• 55 jaar of ouder zijn.

Factoren die in verband staan met psychosociale arbeidsbelasting hebben een grotere invloed op bedrijfsongevallen met geestelijke schade. Denk hierbij aan overspannenheid of burn-out. Volgens 65% van de werknemers die een burn-out heeft gehad geldt ook burn-out als een bedrijfsongeval. De factoren die in verband staan met fysieke belasting spelen een grotere rol bij ongevallen met lichamelijk letsel, aldus Monitor Arbeid van TNO.

Vooral wanneer uw medewerkers werkzaam zijn in de bouw, horeca of de vervoerssector is de kans op een arbeidsongeval met verzuim als gevolg het grootst.

Wat zijn de gevolgen van een arbeidsongeval op verzuim?

Van alle 30.000 ernstige arbeidsongevallen tussen 1998 en 2013 resulteerde 73% van de gevallen in blijvend letsel. Blijvend letsel kan resulteren in (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid, zoals in circa 4% van de gevallen, maar dat hoeft niet. Wel is er in 50% van de gevallen sprake van verzuim. Laten we er wat cijfers bijhalen.

In 2017 kreeg 3,4% van de werknemers in Nederland een bedrijfsongeval. Per jaar is het bij ongeveer 20.000 arbeidsongevallen waarbij 4 dagen of langer verzuimt wordt nodig de spoedeisende hulp te bezoeken. In 75% van de gevallen gaat het om dan om bijvoorbeeld ontwrichting, verstuiking of botbreuken.

In 50% van de bedrijfsongevallen is de medewerker de volgende dag weer aan het werk. Bij de overige slachtoffers is er sprake van verzuim. Volgens het CBS verzuimt 1,2% slechts 4 of meer dagen. Echter een derde van de medewerkers die betrokken is bij een arbeidsongeval verzuimt langer dan een maand. 10% van de medewerkers die een arbeidsongeval heeft gehad verzuimt langer dan een half jaar.

In totaal verzuimden in 2013 192.00 medewerkers nadat zij een bedrijfsongeval hadden gehad. Naast het persoonlijke leed, kost dit het bedrijfsleven en de maatschappij veel geld. Alleen al qua loondoorbetaling na een bedrijfsongeval zijn de kosten in Nederland al 1,2 miljard euro.

Wat kunt u doen om het risico op ongevallen te verminderen?

U kunt zich voorstellen dat een verzuimende medewerker als gevolg van een ongeval in uw bedrijf ook een grote kostenpost is. Daarnaast blijkt uit verdiepend onderzoek van het RIVM dat een ongeval met machines voornamelijk gebeurt als er een langere tijd een onveilige situatie bestaat. Wat u kunt doen om het risico op bedrijfsongevallen te verminderen is uw bedrijfssituatie veilig houden.

In de Arbowet staan de rechten en plichten van werkgever en werknemer beschreven op gebied van veilige arbeidsomstandigheden. Ook staat er hoe regels waaraan de werkgever zich moet houden om bedrijfsrisico’s en -ongevallen te voorkomen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het hebben van veiligheidsvoorschriften en beschermende materialen.

Om het risico op arbeidsongevallen te verkleinen is het belangrijk dat u leert van het ontstaan van gevaarlijke situaties. Daarnaast is wettelijk bepaald dat u als organisatie de risico’s van uw werkomgeving in kaart moet brengen. U doet dit met een RI&E. Ook maakt u een plan van aanpak waarin u de maatregelen plaatst die u treft om deze risico’s zo goed mogelijk te verkleinen. Dit doet u samen met uw preventiemedewerker en met ondersteuning van een gecertificeerde arbodienst.