Welke verplichtingen heeft de werkgever volgens de arbowet?

Als werkgever is het belangrijk een effectief arbobeleid op te stellen. Hiertoe heeft de arbowet verschillende plichten en verantwoordelijkheden beschreven waar u aan moet voldoen. Vraagt u zich af: Welke verplichtingen heeft de werkgever volgens de arbowet? Het kennen en volgen van deze regels is daarbij niet alleen wettelijk verplicht, maar levert ook veel voordelen op aan uw bedrijf. Door de gezondheid van uw werknemers te waarborgen, voorkomt u immer ook veel ziekteverzuim. Vraagt u zich af welke verplichtingen de werkgever heeft volgens de arbowet? In dit artikel gaan we in op alles wat u moet weten.

Welke verplichtingen heeft de werkgever volgens de arbowet?

Vraagt u zich af welke verplichtingen u als werkgever volgens de arbowet heeft? De Arbowet is officieel een kaderwet. Hiermee wordt bedoeld dat er geen regels voor concrete risico’s in de wet staan. Wat het wel betekent is dat er algemene bepalingen en richtlijnen in staan voor het arbobeleid in bedrijven en organisaties. Als werkgever moet u ervoor zorgen dat de Arbowet wordt nageleefd en hierbij horen een aantal verplichtingen. Met deze verplichtingen moet u om een zo veilig en gezond mogelijke arbeidssituatie creëren voor uw werknemers. U voorkomt met een effectief arbobeleid niet alleen langdurig ziekteverzuim mee, dat enorme kosten en lasten met zich mee kan brengen. Maar een goed arbobeleid zorgt ook voor duurzame inzetbaarheid en een kwalitatief hogere, grotere productiviteit. 

Arbeidsomstandighedenbeleid

Welke verplichtingen heeft de werkgever volgens de arbowet? Als werkgever bent u in ieder geval verplicht een arbeidsomstandighedenbeleid te voeren, oftewel een Arbobeleid. Dit zegt kortweg dat u het werk dat binnen uw bedrijf verricht wordt, geen nadelige gevolgen mag hebben voor de veiligheid en gezondheid van uw personeel. Een aantal zaken waartoe u verplicht bent:

• De inrichting van de werkplek zo inrichten, dat deze voldoet aan de daarvoor gestelde veiligheids- en gezondheidseisen. Dit verschilt per sector en werkgebied.
• Zoveel mogelijk gevaren voor de gezondheid van werknemers bij de bron aan te pakken, en dus niet alleen symptoomverlichting te bieden. Denk bijvoorbeeld aan een machine die teveel lawaai maakt en zo gehoorschade kan inrichten, te vervangen door een stillere.
• Zorgen dat zware ongevallen waarbij gevaarlijke stoffen betrokken zijn zoveel mogelijk voorkomen en beperkt worden.
• Zo veel als redelijkerwijs mogelijk voorkomen en beperken dat werk monotoon en tempogebonden is. 
• Ook moet u ervoor zorgen dat derden of externen niet aan gevaar blootgesteld worden in verband met het werk dat uw werknemers verrichten.
• U moet de mogelijkheid bieden aan uw werknemers om periodiek een arbeidsgezondheidskundig onderzoek te ondergaan.
• U bent verplicht om arbeidsongevallen en beroepsziekten te melden en te registreren. Zware arbeidsongevallen worden aan de Inspectie SZW gemeld, die eventueel kunnen besluiten tot een ongevallenonderzoek.
• Ook is het geven van voorlichting aan de werknemers verplicht als het gaat om bijvoorbeeld het gebruik van arbeidsmiddelen of persoonlijke beschermingsmiddelen, maar ook over hoe er in een bedrijf wordt omgegaan conflicten als agressie en geweld of (seksuele) intimidatie.
• Binnen elk bedrijf moet tenminste een bedrijfshulpverlener (bhv’er) aanwezig zijn.

Psychosociale arbeidsbelasting

Naast de fysieke gezondheid moet ook de mentale en sociale gezondheid van uw werknemers gewaarborgd worden. Welke verplichtingen heeft de werkgever volgens de arbowet hierbij? Hiertoe is in de Arbowet vastgesteld dat u als werkgever verplicht bent om de psychosociale arbeidsbelasting tot een minimum te houden. Deze kan verhogen wanneer uw werknemer bijvoorbeeld een te hoge werkdruk ervaart, maar ook bij conflicten als (seksuele) intimidatie, agressie en geweld. Dit moet onderdeel van het beleid zijn, en van het plan van aanpak met betrekking tot de Risico Inventarisatie & Evaluatie.

Wat is een RI&E?

Sinds 1994 een van de wettelijke verplichtingen voor elk bedrijf is om een Risico Inventarisatie & Evaluatie uit te voeren. Met een RI&E brengt u eventueel arbeidsrisico’s in kaart, die de gezondheid en veiligheid van uw werknemer in gevaar kunnen brengen. Het wordt schriftelijk vastgelegd, evenals een plan van aanpak waarin de maatregelen staan die ervoor gaan zorgen dat de risico’s opgelost worden. Hiermee krijgt u snel inzicht in de situatie, en waar u verbeteringen kunt maken voor een betere werksituatie.

Wanneer is een RI&E verplicht?

Welke verplichtingen heeft de werkgever volgens de arbowet als het gaat om de RI&E? Een RI&E is over het algemeen verplicht voor elke werkgever. ZZP’ers zijn hierop een uitzondering. Maar wanneer u personeel aanneemt, ook als ZZP’er, bent u hiertoe verplicht.  Ook wanneer dit stagiaires, uitzendkrachten, vrijwilligers of inhuurkrachten zijn. Een aantal regels omtrent deze verplichtingen zijn:

• Als u alleen vrijwilligers in dienst heeft, is het alleen verplicht een RI&E uit te voeren wanneer zij werken met gevaarlijke stoffen en/of biologische agentia. 
  • Met biologische agentia worden kleine levende organismen bedoeld die een infectie, allergie of vergiftiging kunnen veroorzaken. Bijvoorbeeld in het werken met dieren of dierlijke producten, de gezondheidszorg, de schoonmaak of de voedingsindustrie.
• Als u voor maximaal 40 uur per week werknemers in dienst heeft, wordt aanbevolen het RI&E instrument van uw branche gebruiken. Indien er niet een specifiek RI&E instrument voor uw bedrijf op deze lijst staat, kunt u gebruikmaken van de Checklist Gezondheidsrisico’s, een verkorte versie van de RI&E.
• Wanneer u uitzendkrachten in dienst heeft, bent u verplicht altijd een kopie van uw RI&E opsturen naar het uitzendbureau.

RI&E hoe vaak?

In de Arbowet wordt verder niet een specifieke termijn genoemd met betrekking tot de geldigheidsduur van de RI&E. Welke verplichtingen heeft de werkgever volgens de arbowet als het gaat om het opnieuw uitvoeren van de RI&E? Het is wel zo dat een RI&E namelijk altijd actueel moet zijn. Dit betekent dat wanneer er veranderingen in de arbeidsomstandigheden zijn, een vernieuwde RI&E moet worden opgesteld. Omdat de werkomstandigheden veranderen, veranderen immers potentieel ook de veiligheids- en gezondheidsrisico’s op de werkvloer voor uw werknemers. De RI&E moet dan bijgesteld worden en opnieuw getoetst worden. Hoe vaak een RI&E uitgevoerd moet worden verschilt dus per bedrijf en bedrijfsvoering. Een paar punten hierbij:

• Een verandering in omstandigheden is wanneer er aanpassingen op het gebied van technische innovaties, werkmethodes en werkomstandigheden worden gemaakt. 
  • Denk hierbij bijvoorbeeld aan een uitbreiding van het dienstenpakket, een ingrijpende verbouwing of een verandering van het type machinerie waarmee uw personeel werkt.
• Soms is het wel zo dat er aanvullende eisen worden gesteld met betrekking tot de termijn waarop de RI&E getoetst moet worden, bijvoorbeeld in het kader van certificering (zoals de VCA).
• De RI&E moet altijd getoetst worden door een arbodienst of gecertificeerde deskundige.

Preventiemedewerker

Welke verplichtingen heeft de werkgever volgens de arbowet als het gaat om de preventiemedewerker? Als werkgever bent u ook wettelijk verplicht om tenminste een preventiemedewerker aan te wijzen. De preventiemedewerker heeft als functie de verplichting met de bedrijfsarts en arbo dienstverlener te werken aan gezondheid en veiligheid binnen het werk. De preventiemedewerker moet u ondersteunen om optimale arbeidsomstandigheden te realiseren, via de de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). De preventiemedewerker neemt dus het voortouw bij een RI&E, en daarna het plan van aanpak. Hierbij moet hij of zij samenwerken met de bedrijfsarts en andere arbodienstverleners, en hen adviseren, als ook de Ondernemingsraad (OR) of de personeelsvertegenwoordiging over de te nemen maatregelen. Ook moet de preventiemedewerker actief meehelpen bij het uitvoeren van de arbo-maatregelen. Dit betekent dat hij of zij een belangrijke bijdrage levert om te zorgen dat gezondheidsklachten en ongevallen op het werk tot een minimum worden beperkt. Een aantal punten over de preventiemedewerker:

• De preventiemedewerker moet iemand zijn intern aan het bedrijf, dus niet van buitenaf.
• Indien u een bedrijf heeft met maximaal 25 werknemers, kunt u deze functie ook zelf vervullen.
• De preventiemedewerker, ook omdat hij of zij zelf van de werkvloer afkomstig is, moet als brug fungeren tussen werkgever en werknemer.
• In het basiscontract ligt vast dat de bedrijfsarts tijd moet reserveren voor gesprekken met de preventiemedewerker.
• Het (mede) uitvoeren van de arbo-maatregelen is bijvoorbeeld:
  • Erop letten dat er aandacht wordt besteedt aan de in de RI&E beschreven riscio’s op de werkvloer, en de maatregelen worden nageleefd.
  • De werkgever assisteren met heldere voorlichting over duidelijke werkinstructies, maar ook het correct gebruik van beschermingsmiddelen of handige tools bij langdurig beeldschermgebruik

Het basiscontract met bedrijfsarts of arbodienst

Welke verplichtingen heeft de werkgever volgens de arbowet als het gaat om de bedrijfsarts? U bent als werkgever verplicht een eigen overeenkomst te hebben met of een bedrijfsarts, of een arbodienst, oftewel een basiscontract. Dit, omdat elke werknemer in een bedrijf toegang moet hebben tot een bedrijfsarts. Als bedrijf moet u dus samenwerken met een bedrijfsarts, en werkafspraken maken voor de  taken waarvoor u zich volgens de Arbowet moet laten bijstaan door kerndeskundigen. Ook mag een werknemer een second opinion aanvragen bij een bedrijfsarts. In het basiscontract moet aangegeven zijn welke andere arbodienst of bedrijfsarts kan worden geraadpleegd voor het uitvoeren van een second opinion. 

• Een basiscontract moet onder andere uit de volgende onderdelen bestaan:
  • Ziekteverzuimbegeleiding, deskundige begeleiding bij re-integratie in geval van verzuim door ziekte of een andere aandoening.
  • Periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO), om de arbeidsgebonden gezondheidsrisico’s in kaart te brengen. U bent verplicht deze aan te bieden, maar werknemers kiezen zelf of ze er gebruik van willen maken.
  • Aanstellingskeuring, om de medische geschiktheid van uw sollicitant te onderzoeken, maar alleen in specifieke gevallen. De regels hiervoor staan in de Wet op de Medische Keuringen. 
  • Toegang tot een bedrijfsarts, bijvoorbeeld via een spreekuur.
• U kunt een basiscontract opstellen via een vangnetregeling en in bepaalde gevallen via een maatwerkregeling.
  • Een vangnetregeling is wanneer u een basiscontract afsluit met een gecertificeerde arbodienst. De arbodienst heeft verschillende kerndeskundigen in pacht om in te zetten om u te ondersteunen.
  • U kunt ook zelf bepalen wie u ondersteunt bij de uitvoering van de taken, en dit is de maatwerkregeling. Bijvoorbeeld door zelf een externe bedrijfsarts in te huren, of de kerndeskundigen via een arbodienst inschakelen.
• U bent uiteindelijk als werkgever verantwoordelijk voor het basiscontract en de inhoud. Bij het ontbreken van een basiscontract, of als bepaalde onderdelen niet opgenomen zijn, kan de Inspectie SZW handhavend optreden

Takeaways

• Welke verplichtingen heeft de werkgever volgens de arbowet? Het is verplicht in ieder geval een arbeidsomstandighedenbeleid te voeren, oftewel een Arbobeleid. Dit betekent dat het werk dat binnen uw bedrijf verricht wordt, geen nadelige gevolgen mag hebben voor de veiligheid en gezondheid van uw personeel.
• U bent verplicht om een te hoge psychosociale arbeidsbelasting te beperken en te voorkomen.
• Het is verplicht een Risico Inventarisatie & evaluatie uit te voeren en deze actueel te houden.
• Er moet een preventiemedewerker aangewezen worden, die u samen met de bedrijfsarts of arbodienst ondersteunt in preventie van ziekteverzuim.
• U bent verplicht aan basiscontract aan te gaan met een arbodienst of bedrijfsarts, omdat uw werknemers altijd toegang moeten hebben tot een bedrijfsarts.