Ziekteverzuim verminderen: voorbeeldmaatregelen uit 4 branches

Effect van duurzame inzetbaarheid op ziekteverzuim

Organisaties die duurzame inzetbaarheid opnemen in hun beleid en werkwijze krijgen hier meer werkplezier, productiviteit en minder ziekteverzuim voor terug. Medewerkers kunnen langer doorwerken en de wendbaarheid van de organisatie verbetert beschrijft ArboPortaal. Met andere woorden: wanneer u de belasting van werk vermindert en de vitaliteit van uw medewerkers verbetert, merkt u dit meteen, maar ook op de lange termijn terug op de werkvloer. Een voorbeeld is Snoek Hoveniers: zij zijn actief bezig met de gezondheid van hun medewerkers en hun verzuimpercentage is lager dan 1%!

Trends in duurzame inzetbaarheidsmaatregelen

In de maatschappij zijn een aantal HR-trends te onderscheiden die gericht zijn op duurzaam inzetbaarheid van medewerkers. We zetten er 3 uiteen voor je.

Meer aandacht voor psychosociale arbeidsrisico’s

Om werknemers duurzaam inzetbaar te maken is het voorkomen en reduceren van arbeidsrisico’s belangrijk. Stress is een van de grootste veroorzakers van verzuim, namelijk voor ongeveer 10%, en onderliggend zorgen werkdruk, beeldschermwerk, emotioneel zwaar werk en agressie daarmee voor de grootste arbeidsrisico’s.

Gelukkig zijn er ook tegengeluiden. Steeds meer werkgevers geven hun medewerkers de vrijheid om te beslissen over werkmethoden, werkverdeling, oplossen van storingen, werktijden en pauzes. Ook het zorgen voor een aanspreekpunt binnen de organisatie komt vaker voor. Daarnaast is goed overleg tussen werkgever en werknemers belangrijk in het reduceren van arbeidsrisico’s. 78% van de werkgevers overlegt dan ook met werknemers over werktijden en 70% over verzuim en arbo gerelateerde zaken, blijkt uit cijfers van TNO.

Interne flexibilisering

Als gevolg van de corona crisis zien we dat interne flexibilisering stijgt. Dit zorgt ervoor dat werknemers binnen uw organisatie flexibel in te zetten zijn. Deze brede inzetbaarheid maakt dat werknemers meer mogelijkheden hebben en zich kunnen ontwikkelen: dit draagt bij aan hun duurzame inzetbaarheid. Werkgevers geven hun personeel steeds meer persoonlijk maatwerk in de vorm van ontwikkeling en opleiding, taakinhoud en -omvang, maar ook in het verschaffen van het benodigde zorgverlof of mantelzorgverlof.

Stil verzuim voorkomen

Ten tijde van economische tegenslagen verzuimen er minder werknemers. Dit gebeurt voornamelijk uit angst om hun banen te verliezen. Uw medewerkers die aan het werk blijven werken door hun gezondheidsklachten heen. Dit heeft effect op hun duurzame inzetbaarheid en hun productiviteit, daarom wordt dit verschijnsel ook wel ‘stil verzuim’ genoemd.

Economische onzekerheid, zoals tijdens de corona crisis, zorgt voor toenemende stress op de werkvloer en werkgevers kunnen hier iets aan doen. HR-managers pakken dit probleem op door het bespreekbaar te maken met hun medewerkers. Zij creëren vertrouwen door transparant te zijn en het initiatief te nemen als zij op de wandelgangen iets horen.

Daarnaast is het belangrijk om te blijven investeren in de vitaliteit van uw medewerkers. Wees ook bedacht op stresssignalen en als u die opvangt, ga dan het gesprek aan.

Maatregelen duurzame inzetbaarheid: voorbeelden uit 4 sectoren

Duurzame inzetbaarheid is maatwerk: voor elke organisatie en elke medewerker dienen andere maatregelen of aandacht te zijn. We illustreren hoe uiteenlopend duurzame inzetbaarheidsmaatregelen kunnen zijn met een aantal voorbeelden om ziekteverzuim per branche terug te dringen.

Ziekteverzuim onderwijs

In 2018 gaf 53% van de leerkrachten aan vaak of voortdurend hard te moeten werken. Een derde van alle docenten, zowel op het basis- als in het voortgezet onderwijs vinden hun werk emotioneel veeleisend. 16% van de docenten van het voortgezet onderwijs geeft aan regelmatig met emotioneel moeilijke situaties op het werk te worden geconfronteerd. Leerkrachten zijn 40% de beroepsgroep die het meest emotioneel betrokken is bij hun werk. Deze cijfers van het CBS tonen aan dat werknemers in het onderwijs flink belast worden. Depressie komt dan ook relatief vaak voor in het onderwijs. Het verzuim ligt dan ook relatief hoog in het onderwijs: in het eerste kwartaal van 2020 stond het onderwijs op de vierde plek van beroepsgroepen naar hoogste verzuimpercentage.

Binnen het onderwijs wordt met 13% relatief vaak beleid gevoerd en maatregelen getroffen op gebied van mentale gezondheid van medewerkers. Denk hierbij aan persoonlijke ontwikkelingsplannen opstellen, coaching, e-health en yoga. Focus op het verbeteren van de mentale fitheid en voorkomen van psychische klachten en depressie werkt positief op het verzuimpercentage.

Ziekteverzuim politie

Politiewerk is werk met hoge risico’s. Naast de mogelijke impact op de fysieke en mentale gezondheid van politieagenten, zijn er ook extra factoren die belastend zijn. Denk hierbij aan het draaien van overuren, wisselende uren, weinig controle over de werklast, maar soms ook gebrek aan autonomie en administratieve werklast. Hierdoor ontstaat ziekteverzuimpercentage van ongeveer 6% wat boven het gemiddelde in Nederland ligt.

Bij de politie duurt 13% van het langdurige ziekteverzuim meer dan 2 jaar. Er zijn uitschieters van 14 jaar. TNO onderzocht deze cijfers en de oorzaken van dit langdurige verzuim om op basis daarvan het beleid en maatregelen te verbeteren. Bij meer dan de helft van de verzuimgevallen is de oorzaak fysieke klachten, waaronder problemen met het bewegingsapparaat. Psychische klachten beslaan zo’n 30% van de gezondheidsklachten van politiepersoneel. Een kwart hiervan bestaat uit klachten vanuit posttraumatische stress stoornis. Ook burn-out en overspannenheidsklachten zijn er veel, blijkt uit het rapport van TNO.

Maatregelen die duurzame inzetbaarheid van politiemedewerkers verbeteren blijken uit het onderzoek van TNO voornamelijk gericht te moeten worden op de relatie tussen medewerkers en leidinggevenden. Ook bijtijds erkennen van en handelen naar het hebben ervaren van een heftige gebeurtenis op het werk voorkomt langdurig verzuim. Denk aan interventies die mogelijk PTSS kan voorkomen. Hiervoor is het belangrijk dat deskundige diagnoses worden gesteld. Leidinggevenden moeten ook getraind worden op het tijdig herkennen van mogelijk uitval en gezondheidsklachten te bespreken met medewerkers. Regelmatige intervisies tussen medewerkers zorgt ervoor dat zij kunnen blijven leren, wat zorgt meer werkplezier en motivatie. Ook moet de werk-privébalans worden verbeterd.

Ziekteverzuim schoonmaak

In de schoonmaakbranche schuilen verschillende arbeidsrisico’s, zoals werken met gevaarlijke stoffen die mogelijk schadelijk zijn voor ogen en huid, werken op trapjes met valrisico, werkdruk door het wisselen van klanten, maar ook repeterende bewegingen. Daarnaast is er vaak sprake van onderbetaling, ongewenst gedrag en te lange werktijden, wat voor psychosociale arbeidsbelasting zorgt.

In de branche wordt aandacht besteed aan de juiste werkhouding, bukken en tillen, persoonlijke beschermingsmiddelen en het veilige gebruik van schoonmaakmiddelen. Toch is er sinds 2014 een stijgende lijn te zien in het ziekteverzuim in de schoonmaakbranche, die eind 2014 op 6,1% eindigde.

Het ziekteverzuim bij CSU, een groot schoonmaakbedrijf in Nederland, daalde in 5 jaar naar 3,9% dankzij hun duurzame inzetbaarheidsstrategie. In hun driesporenbeleid van ‘Fris in je werk’ richten ze zich op vitaliteit en gezondheid; ontwikkeling en opleiding; en loopbaan en mobiliteit. CSU biedt leefstijltrajecten, korting op sport, een fietsplan en budgetcoaching. Qua ontwikkeling is het als medewerker van CSU mogelijk mee te doen aan taaltraining, basisvakopleiding, maar ook e-learning opties. Ook Succlean ervaart dat aandacht voor het welzijn en de ontwikkeling van medewerkers loont: het verloop van medewerkers ligt lager dan gemiddeld in de schoonmaakbranche, waar medewerkers relatief vaak wisselen van werkgever. Bij schoonmaakbedrijf Blinck wordt er rekening gehouden met leeftijd: de prestatienormen van 55 plussers wordt verlaagd en er kunnen bijvoorbeeld meer pauzes ingelast worden. Er wordt regelmatig met medewerkers gesproken over wat zij nodig hebben.

Ziekteverzuim uitzendkrachten

Uitzendmedewerkers met een uitzendbeding zijn direct hun baan kwijt als ze ziek worden. Daarnaast gaat het vaak om lagere betaalde opdrachten. Vaak ook doen zij vaak zwaar werk met meer risico. Uit onderzoek van de TU Delft en TNO blijkt dat van medewerkers met een tijdelijk contract, zonder vast contract in het vooruitzicht, en van uitzendkrachten de vitaliteit en productiviteit lager is dan dat van vaste werknemers (deels) vanwege de hogere baanonzekerheid. Uitzendkrachten kunnen ook minder binding hebben met een organisatie, wat het ziekteverzuim in de uitzendbranche verhoogt.

Uit het bovenstaande onderzoek blijkt dat HR-managers een rol spelen in het verbeteren van de positie van flexwerkers. Zij kunnen mogelijk niet helpen bij baanonzekerheid, maar wel bij het vergroten van werkzekerheid: niet zozeer focussen op het huidige dienstverband, maar op de continuïteit van de loopbaan van de uitzendkracht. Dit kan door hun inzetbaarheid op de arbeidsmarkt te verbeteren. Dit kan u als HR-manager doen door onder andere mogelijkheden te bieden op gebied van coaching en scholing. Uit onderzoek komt ook dat HR zowel formeel als informeel leren moet stimuleren om uitzendkrachten te helpen uit een kwetsbare positie te komen. Door maatregelen te nemen ter bevordering van de ontwikkeling van uitzendkrachten, zullen zij vitaler en productiever zijn.

Meer maatregelen nodig

Steeds meer werkgevers treffen maatregelen om ziekteverzuim en vooral ook stress tegen te gaan. Vooral bij de overheid en in onderwijsinstellingen worden relatief veel maatregelen genomen. Ongeveer 27% van de overheidsinstellingen voert actief gezondheidsbeleid. Uit onderzoek blijkt dat het bij andere sectoren vaak maximaal 8% is. Helaas vindt zo’n 45% van de werknemers dat dit niet genoeg is. Maatwerk maatregelen komen vooral voor in de horeca en zakelijke dienstverlening, maar als u het ons vraagt kan er nog veel meer gebeuren om de productiviteit en vitaliteit van werknemers te verbeteren en daarmee ziekteverzuim te verminderen. Zeker gezien de corona crisis een grote groep van de Nederlanders verergerde psychische klachten, zoals slaapproblemen, angst en depressie, ondervindt.