Analyse van de meest voorkomende oorzaken voor ziekteverzuim op het werk en de preventie ervan

Ziekteverzuim kan een significante impact hebben op de productiviteit en financiën van een bedrijf. Ziekteverzuim koste het Nederlandse bedrijfsleven in 2022 ruim 27 miljard euro. 9 miljard meer dan in 2021. Hoewel de ziekteverzuimcijfers in het eerste en het tweede kwartaal van 2023 wijzen op een omslag volgens het CBS, blijft het voor werkgevers en HR-professionals cruciaal om de meest voorkomende redenen voor ziekteverzuim op het werk te begrijpen en preventieve maatregelen te nemen. In deze blog analyseren wij de meest voorkomende redenen voor ziekteverzuim op het werk en stellen wij strategieën voor om ziekteverzuim te minimaliseren.  

Stress en burn-out

Ziekteverzuim kan in een aantal gevallen een medische oorzaak hebben zoals bij problemen aan het bewegingsapparaat of na een ongeval. Een veelvoorkomende oorzaak van ziekteverzuim is werkgerelateerde stress en burn-out. Een excessieve werkdruk, strakke deadlines, en een gebrek aan ondersteuning kunnen tot chronische stress leiden. Uit de meest recente Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden van 2022 blijkt dat van de werknemers 20% burn-out klachten ervaart. Uit onderzoek van internationale zorgverlener Cigna International Health blijkt bovendien dat:

• 91% van de jonge werknemers tussen de 18 en 24 jaar zegt gestrest te zijn;
• 87% van de werknemers tussen 25 en 34 jaar zegt gestresst te zijn;
• 98% van de bovenstaande werknemers symptomen van burn-out ervaart.

Werkstress en burn-out blijven hiermee ook in de nabije toekomst een belangrijke bron van zorg. Werkgevers bieden vaak als oplossing gezondheidsprogramma’s aan die stress en burn-out moeten tegengaan. 

Welzijnsprogramma’s tegen ziekteverzuim 

Een grote werkgever in Nederland die serieus werk maakt van het tegengaan van stress en burn-out binnen het bedrijf is bijvoorbeeld ASML. Het bedrijf gebruikt gezondheids- en welzijnsprogramma's om ziekteverzuim te voorkomen, waaronder gratis: 

• gezondheidschecks;
• fitnessfaciliteiten en -programma's;
• workshops over gezond leven en stressmanagement. 

ASML streeft ernaar een werkomgeving te creëren die de gezondheid en het welzijn van werknemers ondersteunt.

Flexibele werktijden

ASML biedt ook flexibele werktijden en de mogelijkheid tot thuiswerken aan, waardoor werknemers hun werkrooster kunnen aanpassen aan hun persoonlijke behoeften en verplichtingen.

Deze voorbeelden illustreren hoe weloverwogen welzijnsprogramma's en flexibele werktijden een integraal onderdeel kunnen vormen van de bedrijfscultuur in bedrijven, en hoe ze kunnen bijdragen aan het verminderen van ziekteverzuim en het verhogen van werknemerstevredenheid en -productiviteit. Welzijnsprogramma’s en flexibele werktijden kunnen ook binnen uw bedrijf bijdragen aan het verminderen van het ziekteverzuim. Er zijn wel een aantal zaken waar u op moet letten. 

Welzijnsprogramma's: een analyse

Een probleem dat zich voordoet bij het aanbieden van gezondheidsprogramma’s is dat werkgevers vaak ongecoördineerd losse programma’s aanbieden, zonder goed na te gaan wat de behoefte is van hun werknemers. Een typisch geval van de klok horen luiden maar niet weten waar de klepel hangt. Uit onderzoek in het verleden is gebleken dat meerdere zaken veel werknemers frustreren in het succesvol gebruik maken van de aangeboden gezondheidsprogramma’s, namelijk:

• gezondheidsprogramma’s zonder samenhang;
• de meeste werknemers verwachten dat hun directe leidinggevende geen toestemming zal geven voor deelname;
• de meeste werknemers verwachten niet dat het aanbod zal voorzien in hun behoeften. 

Verder blijkt dat bijna tweederde van de werkgevers geen formele gezondheids- en productiviteitsstrategie heeft opgesteld. Een belangrijke voorwaarde voor het slagen van welzijnsprogramma's is de actieve betrokkenheid van werknemers bij de totstandkoming ervan. Betrek daarom uw werknemers bij:

• de planning;
• de uitvoering;
• de evaluatie.

Kort en lang verzuim

Om het ziekteverzuim binnen uw bedrijf of organisatie beter te kunnen begrijpen, moet u het ziekteverzuim kunnen meten. Bij het meten van ziekteverzuim dient u te kijken naar:

• verzuimpercentage;
• ziekmeldingsfrequentie;
• verzuimfrequentie;
• verzuimduur.

De meest voorkomende redenen voor ziekteverzuim hebben verschillende impact op uw bedrijf of organisatie. Vaak kijkt men naar kort, middellang en lang verzuim. 

• Kort verzuim(1 dag-1 week): 70% van de ziekmeldingen zijn binnen een week beter. Kort verzuim komt het meeste voor, zoals bij griep. Vaak wordt uitgegaan van 1% van alle verzuimgevallen.
• Middellang verzuim(1- 6 weken): 20% van de ziekmeldingen zijn binnen 6 weken beter. Middellang verzuim is goed voor gemiddeld 1,7% van alle verzuimgevallen.
• Lang verzuim(6 weken tot 1 jaar): 9% van de ziekmeldingen zijn langer dan 6 weken ziek. 
• Zeer lang verzuim(1-2 jaar): 1% van de ziekmelders is langer dan 1 jaar ziek.
• Lang verzuim maakt maar 10% procent van alle ziekteverzuimgevallen uit maar bepaalt wel 90% van het totale ziekteverzuim in aantal dagen gemeten. Het heeft daarmee dan ook de grootste impact op uw bedrijfsvoering en is het meest kostbaar, denkt u aan:
  • hogere werkdruk voor collega’s
  • vervanging van zieke werknemer
  • loondoorbetaling
  • re-integratie

Griep en virusinfecties

Ondanks dat elk jaar meer dan een miljoen werknemers te maken hebben met werkstress en/of burn-out klachten, zijn de meest voorkomende redenen voor ziekteverzuim op het werk griep en vergelijkbare virusinfecties. Gelukkig veroorzaken griep en vergelijkbare virusinfecties in de meeste gevallen kort en middellang ziekteverzuim, wat minder kostbaar is dan langdurig ziekteverzuim.

Werkomgeving

De werkomgeving speelt een belangrijke rol in het welzijn van werknemers. Slechte ergonomie, gebrek aan natuurlijk licht en een slechte luchtkwaliteit kunnen gezondheidsproblemen veroorzaken. Implementatie van een gezonde en veilige werkomgeving kan ziekteverzuim verminderen. Uit twee onderzoeken naar zogenaamde groene kantoorgebouwen is gebleken dat een verbeterde kwaliteit van het binnenmilieu(IEQ) in kantoorgebouwen bijdraagt aan vermindering van ziekteverzuim veroorzaakt door astma, ademhalingsallergieën, depressie en stress. Daarnaast is gebleken dat ook prestaties en productiviteit verbeterden.

Fysieke gezondheidsproblemen en ziekteverzuim

Chronische aandoeningen zoals rugpijn en migraines zijn frequente redenen voor afwezigheid. In de bouwsector moeten werknemers vaak zwaar lichamelijk werk verrichten, krijgen ze te maken met gevaarlijke stoffen en kunnen er gevaarlijke situaties ontstaan door het werken op grote hoogte. 

Werknemers bij een IT bedrijf zitten vaak urenlang achter een beeldscherm. Distributiemedewerkers moeten vaak repeterende handelingen verrichten die op de lange termijn kunnen leiden tot klachten aan de romp, schouders, armen en nek.  U kunt door preventieve gezondheidsmaatregelen te nemen en periodieke medische check-ups aan uw werknemers aan te bieden deze problemen vroegtijdig opsporen en behandelen.

Preventie en interventies

Het is essentieel om preventieve maatregelen te treffen zoals gezondheids- en welzijnsprogramma's, flexibele werkschema’s en een positieve bedrijfscultuur om ziekteverzuim te verminderen. Denkt u hierbij aan:

• regelmatige pauzes
• fitnessprogramma’s voor werknemers
• vier successen met uw werknemers
• wees open en transparant als leidinggevende
• vermijd micromanagement 

Tenslotte moeten werkgevers en HR-professionals in het algemeen proberen proactief te zijn in het identificeren van de risico’s en het implementeren van effectieve interventies om ziekteverzuim te verminderen en een positieve werkomgeving te creëren. Verzuimpreventie kost geld en tijd maar is een goede investering. Het levert u ook de nodige winst op. Als werknemers gezond en veilig kunnen werken, zich gewaardeerd en gehoord voelen, leidt dat tot meer tevredenheid en werkplezier. Dit verbetert hun prestaties en vermindert de kans op ziekteverzuim. Preventie heeft meer voordelen, denkt u aan:

• positiever imago als werkgever;
• hogere werknemerstevredenheid;
• minder verloop van werknemers;
  • minder wervingskosten
• betere sfeer op de werkvloer. 

Conclusie 

Het gemiddelde ziekteverzuim lijkt af te nemen maar blijft een aanzienlijke uitdaging voor bedrijven en organisaties. Met de juiste aanpak kunt u de impact verminderen. Bedrijven zoals ASML hebben met succes welzijnsprogramma's en flexibele werktijden geïmplementeerd. Het betrekken van werknemers bij de ontwikkeling van deze programma's is cruciaal voor hun effectiviteit.

Het begrijpen van verschillende vormen van verzuim en proactief management is essentieel om ziekteverzuim de baas te worden. U kunt een gezonde werkomgeving creëren waarin uw werknemers gedijen en uw organisatie bloeit door bijvoorbeeld in te zetten op een verbetering van de kwaliteit van het binnenmilieu van de werkvloer. Betere ergonomie, meer licht en een verbeterde luchtkwaliteit kunnen ziekteverzuim helpen terug te dringen.

In het algemeen is een open en transparante houding belangrijk om uw werknemers warm te krijgen voor de nodige maatregelen. Een goed voorbeeld doet volgen.