De wet verbetering poortwachter en het belang hiervan voor het beheersen van langdurig ziekteverzuim

De ziekteverzuimcijfers van het CBS over de afgelopen 10 jaar geven onmiskenbaar een zorgwekkende trend aan in het ziekteverzuim. Waar in het eerste kwartaal van 2014 het gemiddeld ziekteverzuim nog 4% was, liep dit op tot een record van 6,3% in het eerste kwartaal van 2022. Ondanks dat het ziekteverzuim sindsdien is teruggelopen blijft het belangrijk voor HR-professionals en werkgevers om effectieve strategieën te implementeren voor het beheersen van ziekteverzuim. De Wet verbetering poortwachter speelt hierin een cruciale rol, waarbij het doel is langdurig verzuim te verminderen en een vlotte re-integratie van zieke werknemers te bevorderen.

Achtergrond van de Wet verbetering poortwachter

Ingevoerd in 2002, stelt de Wet verbetering poortwachter(Wvp) strikte eisen aan werkgevers en werknemers om samen te werken aan de re-integratie van zieke werknemers. Deze wet onderstreept het belang van vroegtijdige interventie en actieve betrokkenheid van alle partijen. De Wvp is ingevoerd met als doel het terugdringen van het aantal WAO’ers en de instroom ervan. 

Daarbij wordt gefocust op een snelle terugkeer van de zieke werknemer naar zijn oude baan en indien niet mogelijk naar een baan elders.

Hoewel de wet zowel werknemers als werkgevers gebiedt samen te werken aan de re-integratie van de zieke werknemer, is de werkgever eindverantwoordelijke voor de uitvoering en bewaking van de re-integratie. Het UWV kan uiteindelijk een loonsanctie opleggen als de werkgever zich naar de mening van het UWV te weinig heeft ingespannen voor de re-integratie van zijn zieke werknemer. 

Kernpunten van de wet

De wet verplicht werkgevers om samen met de zieke werknemer en een bedrijfsarts een plan van aanpak op te stellen voor re-integratie. De stappen omvatten onder meer:

• Vroege melding van ziekteverzuim bij de bedrijfsarts.
• Opstellen van een probleemanalyse.
• Samenstellen van een re-integratiedossier.
• Regelmatige evaluatie van de voortgang.

Het belang voor het beheersen van ziekteverzuim

Door de actieve inzet op de begeleiding van zieke werknemers draagt de Wvp bij aan het verminderen van langdurig ziekteverzuim. Dit is niet alleen gunstig voor de werknemer, die gerichte ondersteuning krijgt bij het herstel, maar ook voor de werkgever, die hierdoor werknemers sneller ziet terugkeren naar hun functie.

Langdurig ziekteverzuim, cijfers en trends

Op dit moment hebben 1,6 miljoen werknemers burn-outklachten, dat is 1 op de 5 werknemers in Nederland. Dat was in 2014 nog 1 op de 7 werknemers. Burn-out klachten die vaak door werkgerelateerde stress worden veroorzaakt, gaan gepaard met relatief langdurig ziekteverzuim. Het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten meldde in 2022 dat  bedrijfsartsen in Nederland een totaal van 1.112 gevallen van overspannenheid en beroepsziekten hadden geregistreerd. Dat is 37% van alle registraties van beroepsziektes door het NCvB. 

Heel lang zijn voornamelijk aandoeningen aan het bewegingsapparaat, zoals klachten aan armen, nek en schouders, geassocieerd met beroepsziekten. Psychische aandoeningen hebben een inhaalslag gemaakt en zijn in 2022 als meest gemeld als beroepsziekte door bedrijfsartsen zoals blijkt uit het verslag van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten.

Trend in langdurig ziekteverzuim

Het RIVM en TNO melden in hun rapport “De toekomst van Gezond en Veilig Werken" dat in de komende 20 jaar, werkgerelateerde stressklachten zullen toenemen en daarmee ook de risico’s op langdurig ziekteverzuim. Ontwikkelingen die deze trend in langdurig ziekteverzuim aanstuwen zijn:

• vergrijzing
• globalisering
• digitalisering 

Werknemers zullen in de toekomst steeds meer werktaken moeten combineren met zorgtaken, wat van invloed is op onder andere de werk-privébalans. Als werk en privé uit balans raken dan kan dat op den duur leiden tot stress, stress die op zijn beurt kan leiden tot ziekteverzuim.

Veelvoorkomende valkuilen bij ziekteverzuim 

Enkele valkuilen zijn het onderschatten van het belang van goede communicatie en het niet tijdig inschakelen van de benodigde expertise. Het proactief adresseren van deze punten kan veelvoorkomende problemen voorkomen.

Goede communicatie

Goede communicatie is tijdens de gehele bedrijfsvoering belangrijk en klinkt daarom als een cliché. Toch blijft het belangrijk om de nadruk te leggen op goede communicatie met uw zieke werknemer tijdens zijn of haar re-integratie traject. 

In de praktijk blijkt dat de manier waarop uw als werkgever of als HR reageert op een 

ziekmelding bepalend kan zijn voor het uiteindelijke herstel van uw zieke werknemer.

Sleutelwoorden zijn empathie en snelheid. Als u binnen 24 uur na een ziekmelding contact opneemt met uw zieke werknemer dan voelt deze zich serieus genomen en als u probeert zich in te leven in zijn of haar situatie dan voelt uw zieke werknemer zich gesteund. Deze proactieve aanpak kan leiden tot een aanzienlijke verkorting van de duur van het ziekteverzuim.

Tips voor een goede communicatie bij ziekteverzuim

Hoewel u als werkgever of als leidinggevende een andere rol speelt binnen uw organisatie of bedrijf dan een werknemer die bijvoorbeeld aan de productieband werkt, blijft u voor, tijdens en na het werk mens. Dat wil zeggen dat u zich met een beetje moeite goed zou kunnen inleven in de situatie van uw zieke werknemer. Omgekeerd kan uw zieke werknemer dat ook, ook al staat zijn of haar hoofd er niet naar. Hier wat tips om als houvast te gebruiken voor een goede communicatie:

• Behandel uw zieke werknemer zoals u zelf behandeld wilt worden. Probeer te begrijpen wat deze doormaakt; mogelijk herinnert u zich zelf ook een soortgelijke ervaring. Vermijd onnodige conflicten en discussies, aangezien deze vaak tot negativiteit leiden.
•  Als de communicatie stroef loopt, benoem dit dan en vraag naar de ervaringen van de werknemer; dit bevordert gezamenlijke bewustwording en toont respect.
•  Het doel is een gezamenlijke inzet voor succesvolle re-integratie. Vraag de werknemer wat zou helpen bij zijn of haar herstel, zoals informele gesprekken of een persoonlijke begeleider, en benadruk het belang van samenwerking en vertrouwen.
•  Leg afspraken duidelijk en schriftelijk vast en zorg ervoor dat deze nagekomen worden. Het is belangrijk om deze afspraken regelmatig te evalueren en, indien nodig, bereid te zijn ze aan te passen. Flexibiliteit kan uw werknemer helpen om alsnog te voldoen aan de gemaakte afspraken.
•  Moedig de werknemer aan om actief bij te dragen en de communicatielijnen open te houden.

Conclusie

De Wet verbetering poortwachter is een fundamentele pijler in het beheersen van langdurig ziekteverzuim. Door de richtlijnen nauwgezet te volgen, kunnen werkgevers en HR-professionals niet alleen voldoen aan hun wettelijke verplichtingen maar ook een positieve impact hebben op het welzijn van hun werknemers en de algehele bedrijfsprestaties. Door vroege melding, regelmatige evaluaties en aanpassingen in het re-integratieproces te benadrukken, draagt de wet bij aan een vermindering van (langdurig) ziekteverzuim en ondersteunt het creëren van een gezonde werkplek. Goede communicatie, empathie, en flexibiliteit zijn cruciaal voor het succes van dit proces.