Welke verplichtingen heeft de werknemer volgens de Arbowet?

Gezonde werkomgeving

De Arbeidsomstandighedenwet(Arbowet) verplicht werkgevers een gezonde en veilige werkomgeving te garanderen voor hun werknemers. Het doel is het voorkomen van arbeidsrisico’s en het verminderen van ziekteverzuim. Art.7:658 van het Burgerlijk Wetboek houdt de werkgever aansprakelijk als hij zijn zorgplicht verzaakt. Het is begrijpelijk dat de wet werknemers beschermt tegen risico’s op de werkvloer. De werkgever bepaalt hoe de werkvloer wordt ingericht en de daarbij behorende werkzaamheden. Maar hebben werknemers dan geen eigen verantwoordelijkheid op de werkvloer? Welke verplichtingen heeft de werknemer volgens de Arbowet? 

De Arbowet

De Arbowet bevat een breed scala aan bepalingen en richtlijnen. Deze zijn erop gericht risico’s op bedrijfsongevallen of beroepsziekten te minimaliseren. Ieder jaar krijgen tienduizenden werknemers in Nederland een beroepsziekte of bedrijfsongeval. In elke sector of bedrijfstak is het risico op onveilige en ongezonde omstandigheden aanwezig.

De Arbowet bevat bijvoorbeeld regels over blootstelling aan gevaarlijke stoffen, bepalingen over nachtdiensten, werkdruk, persoonlijke beschermingsmiddelen, licht en geluid.

Verplichtingen van werknemers

De Arbowet houdt werkgevers verantwoordelijk voor de veiligheid en gezondheid van werknemers binnen het bedrijf. Toch ontslaat dit werknemers niet van hun eigen verantwoordelijkheid om samen met de werkgever of leidinggevende te streven naar een veilige werkomgeving. Verplichtingen die de werknemer heeft volgens de Arbowet: 

• Waarborgen van de eigen veiligheid en die van collega’s.
• Meewerken aan trainingen van de werkgever over gezond en veilig werken.
• Opvolgen van veiligheidsvoorschriften en procedures van het bedrijf.
• Op de juiste manier gebruiken en opbergen van gevaarlijke stoffen.
• Direct melden van gevaren voor de veiligheid en gezondheid.
• Opvolgen van aanwijzingen die door de werkgever of arbo medewerkers worden gegeven en die als doel hebben het verbeteren van de werkomgeving.
• Op de juiste manieren gebruiken en opbergen van arbeidsmaterialen en persoonlijke beschermingsmiddelen.

• Onderbreken van het werk bij acuut en ernstig gevaar. 
• Bij ziekte moet hij of zij actief meewerken aan re-integratie zoals beschreven in de Wet verbetering Poortwachter. 

Werknemers hebben dus een eigen verantwoordelijkheid ook al draagt de werkgever de meeste verantwoordelijkheid voor de veiligheid en gezondheid op de werkvloer. In de praktijk blijken de verantwoordelijkheden en daaruit voortvloeiend de aansprakelijkheid niet altijd kristalhelder. 

Bedrijfsfeest

Op een zaterdagavond in februari geeft een hoveniersbedrijf een bedrijfsfeest met barbeque bij een partycentrum. Alle medewerkers zijn hiervoor uitgenodigd. Zoals dat vaker gaat wordt er flink gedronken. In alle jolijt worden twee van de medewerkers zo opgejut dat ze lampenolie op de barbeque gieten. 

Het geheel niet ingecalculeerde risico is dat de lampenolie een mooie steekvlam veroorzaakt waardoor het partycentrum vervolgens helemaal afbrandt. Dat hadden de benevelde barbeque-gangers niet helemaal voorzien. De (rest)schade die ongeveer twee miljoen euro’s bedraagt wordt door het partycentrum verhaalt op het hoveniersbedrijf. Maar wie is nu verantwoordelijk? De twee benevelde werknemers die de lampenolie over de barbeque goten of is de werkgever aansprakelijk voor het onveilige gedrag van zijn werknemers? 

De Hoge Raad

Op het eerste oog lijkt de verantwoordelijkheid te liggen bij de twee werknemers die de feitelijke handeling uitvoerden. Toch oordeelt de Hoge Raad anders. De Hoge Raad verwerpt het verweer van het hoveniersbedrijf tegen het partycentrum. De overweging is dat het feest was georganiseerd door de werkgever, deze had ook op naam van het bedrijf gereserveerd en tenslotte was de rekening ook door hem betaald. De werknemers die feitelijk de steekvlam veroorzaakten traden samen met de andere aanwezige werknemers en leidinggevende als een “zekere eenheid” naar buiten redeneerde de Hoge Raad. Zij waren allemaal werkzaam bij hetzelfde hoveniersbedrijf. Ook belangrijk is dat de leidinggevende die aanwezig was niet heeft verhinderd dat de twee dronken werknemers lampenolie op de barbeque gooiden. Sterker nog, hij was een van de aanwezigen die de twee werknemers opjutten om de lampenolie op de barbeque te gooien. 

Samen verantwoordelijkheid dragen

De Arbowet stelt dat werkgever en werknemers samen moeten zorgen voor het verbeteren van de arbeidsomstandigheden. De werkgever is uiteindelijk verantwoordelijk, maar ook de werknemer heeft de verplichting de eigen veiligheid en gezondheid en die van collega’s in acht te nemen. Wat zijn mogelijke gevolgen als werknemers niet goed op de hoogte zijn van de verplichtingen die zij hebben volgens de Arbowet?

Werknemers hebben volgens art.11 van de Arbowet de verplichting om arbeidsmiddelen en gevaarlijke stoffen op de juiste wijze te gebruiken. In de casus van het hoveniersbedrijf veroorzaakte het onveilige gebruik van de lampenolie een catastrofe. Art.7:678 van het Burgerlijk Wetboek  stelt dat dronkenschap onder werktijd de werkgever een dringende reden voor ontslag biedt. In onze casus gaat het om een bedrijfsfeest waarbij het drinken van alcohol door de werkgever was toegestaan. Toch heeft het overmatig consumeren van alcohol ertoe bijgedragen dat zowel werknemers als een leidinggevende de regels van de Arbowet overtraden met als gevolg een catastrofe. Hier doet zich dus een spanning voor tussen het navolgen en handhaven van de regels van de Arbowet. Zowel werknemers als werkgever weten niet goed deze regels te eerbiedigen in een situatie die minder frequent voorkomt maar toch fataal kan aflopen.

Risico inventarisatie en evaluatie (RI&E)

Ieder bedrijf dat medewerkers heeft is verplicht een Risico-Inventarisatie en –Evaluatie (RI&E) uit te voeren. Een RI&E vormt het fundament van het arbobeleid binnen een bedrijf. Werkgevers weten waar risico’s zijn nadat een RI&E is uitgevoerd. Als bekend is welke risico's er zijn en waar, kunnen werkgevers de juiste maatregelen nemen. Het uitvoeren van een RI&E kan als lastig en ingewikkeld worden ervaren. Arboconcern begeleidt en helpt bedrijven bij RI&E.  

Risico’s voor werknemers

Als een RI&E wordt uitgevoerd ontstaat er duidelijkheid over de risico’s binnen het bedrijf, zowel voor werkgevers als voor werknemers. Volgens de Arbowet heeft de werknemer de plicht om de eigen veiligheid en die van collega’s te waarborgen en te bevorderen. Een andere verplichting die de werknemer heeft is het meewerken aan trainingen van de werkgever over gezond en veilig werken. Opvolgen van veiligheidsvoorschriften en procedures van het bedrijf zijn heel essentieel bij het voorkomen van ongevallen en onveilige situaties. Zowel het bedrijf als de werknemer hebben groot belang daarbij. 

Jaarlijks overlijden 3000 mensen aan de gevolgen van blootstelling aan gevaarlijke stoffen als: houtstof, dieselrook, kwartsstof, lasrook, verfproducten, meelstof, lak en oplosmiddelen. Een goede inschatting of analyse van gevaren en risico’s op de werkvloer kan dus van levensbelang zijn. 

Het uitvoeren van een RI&E is weliswaar de verantwoordelijkheid van de werkgever maar werknemers kunnen helpen bij het opstellen ervan. Werkgevers en werknemers kunnen dan naar oplossingen zoeken die ook goed passen in de dagelijkse praktijk op de werkvloer. Werknemers zijn tenslotte degenen die elke dag blootgesteld zijn aan eventuele risico's. Door werknemers te betrekken, zullen zij ook eerder het belang inzien van nieuwe maatregelen. Werknemers zullen eerder:

• gevaren voor de veiligheid en gezondheid sneller melden
• gevaarlijke stoffen op de juiste manier gebruiken en opbergen
• aanwijzingen die door de werkgever of arbo medewerkers worden gegeven beter opvolgen
• op de juiste manieren arbeidsmaterialen en persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken en opbergen
• sneller het werk bij acuut en ernstig gevaar onderbreken

Psychosociale Arbeidsbelasting(PSA)

Psychosociale arbeidsbelasting(PSA) speelt een rol in 27% van de verzuimdagen. Al dan niet werkgerelateerd. De Arbeidsomstandighedenwet(Arbowet) verplicht werkgevers om werknemers te behoeden voor overmatige psychosociale arbeidsbelasting. Welke verplichtingen hebben werknemers hierin volgens de Arbowet? 

Een veel voorkomend probleem op de werkvloer is pesten. Pesten is een van de oorzaken van overmatige psychosociale arbeidsbelasting. Werkgevers hebben de plicht om maatregelen te nemen tegen pesten, maar ook werknemers hebben hierin plichten. Het Arbeidsomstandighedenbesluit stelt dat aan werknemers die mogelijk blootgesteld worden aan psychosociale belasting voorlichting en onderricht moet worden gegeven over de risico’s ervan. Ook moet de werkgever voorlichting geven over de maatregelen die gericht zijn op het voorkomen of beperken van pesten in dit geval. 

Risico inventarisatie en evaluatie (RI&E)

Ieder bedrijf dat medewerkers heeft is verplicht een Risico-Inventarisatie en –Evaluatie (RI&E) uit te voeren. Een RI&E vormt het fundament van het arbobeleid binnen een bedrijf. Werkgevers weten waar risico’s zijn nadat een RI&E is uitgevoerd. Als bekend is welke risico's er zijn en waar, kunnen werkgevers de juiste maatregelen nemen. Het uitvoeren van een RI&E kan als lastig en ingewikkeld worden ervaren. Arboconcern begeleidt en helpt bedrijven bij RI&E.  

Risico’s voor werknemers

Als een RI&E wordt uitgevoerd ontstaat er duidelijkheid over de risico’s binnen het bedrijf, zowel voor werkgevers als voor werknemers. Volgens de Arbowet heeft de werknemer de plicht om de eigen veiligheid en die van collega’s te waarborgen en te bevorderen. Een andere verplichting die de werknemer heeft is het meewerken aan trainingen van de werkgever over gezond en veilig werken. Opvolgen van veiligheidsvoorschriften en procedures van het bedrijf zijn heel essentieel bij het voorkomen van ongevallen en onveilige situaties. Zowel het bedrijf als de werknemer hebben groot belang daarbij. 

Jaarlijks overlijden 3000 mensen aan de gevolgen van blootstelling aan gevaarlijke stoffen als: houtstof, dieselrook, kwartsstof, lasrook, verfproducten, meelstof, lak en oplosmiddelen. Een goede inschatting of analyse van gevaren en risico’s op de werkvloer kan dus van levensbelang zijn. 

Het uitvoeren van een RI&E is weliswaar de verantwoordelijkheid van de werkgever maar werknemers kunnen helpen bij het opstellen ervan. Werkgevers en werknemers kunnen dan naar oplossingen zoeken die ook goed passen in de dagelijkse praktijk op de werkvloer. Werknemers zijn tenslotte degenen die elke dag blootgesteld zijn aan eventuele risico's. Door werknemers te betrekken, zullen zij ook eerder het belang inzien van nieuwe maatregelen. Werknemers zullen eerder:

• gevaren voor de veiligheid en gezondheid sneller melden
• gevaarlijke stoffen op de juiste manier gebruiken en opbergen
• aanwijzingen die door de werkgever of arbo medewerkers worden gegeven beter opvolgen
• op de juiste manieren arbeidsmaterialen en persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken en opbergen
• sneller het werk bij acuut en ernstig gevaar onderbreken

Psychosociale Arbeidsbelasting(PSA)

Psychosociale arbeidsbelasting(PSA) speelt een rol in 27% van de verzuimdagen. Al dan niet werkgerelateerd. De Arbeidsomstandighedenwet(Arbowet) verplicht werkgevers om werknemers te behoeden voor overmatige psychosociale arbeidsbelasting. Welke verplichtingen hebben werknemers hierin volgens de Arbowet? 

Een veel voorkomend probleem op de werkvloer is pesten. Pesten is een van de oorzaken van overmatige psychosociale arbeidsbelasting. Werkgevers hebben de plicht om maatregelen te nemen tegen pesten, maar ook werknemers hebben hierin plichten. Het Arbeidsomstandighedenbesluit stelt dat aan werknemers die mogelijk blootgesteld worden aan psychosociale belasting voorlichting en onderricht moet worden gegeven over de risico’s ervan. Ook moet de werkgever voorlichting geven over de maatregelen die gericht zijn op het voorkomen of beperken van pesten in dit geval. 

Pesten wordt vaak gedaan door collega’s onderling. Roddelen over andere medewerkers, telefoontjes niet communiceren, in het openbaar belachelijk maken maken van collega’s enz. Hoewel de werkgever verplicht wordt dit gedrag van zijn werknemers te beteugelen hebben werknemers de verplichting voorlichting te volgen h over de maatregelen ter voorkoming of ter beperking van dit gedrag. 

Conclusie

De verplichtingen die de werknemer heeft volgens de Arbowet hebben als doel het bevorderen van de veiligheid en gezondheid van werknemers. Evenals het  minimaliseren van risico’s op ongevallen en het verminderen van ziekteverzuim. Werkgevers zijn verplicht om een risico inventarisatie en evaluatie(RI&E) te maken om deze risico’s goed in kaart te brengen. Zowel werkgevers als werknemers kunnen samen deze RI&E opstellen. Hiermee worden werknemers meer betrokken bij de bewustwording rondom de risico’s en gevaren op de werkvloer. Ook bij het tegengaan van Psychosociale Arbeidsbelasting kunnen werknemers een belangrijke rol spelen. In ieder geval zijn zij volgens de Arbowet verplicht om voorlichting te volgen hierover. Ook over maatregelen om psychosociale arbeidsbelasting te beperken. Denk daarbij aan pesten op de werkvloer. Vaak zijn het collega’s onderling die zich hieraan schuldig maken.

Takeaways

• De Arbeidsomstandighedenwet(Arbowet) verplicht werkgevers een gezonde en veilige werkomgeving te garanderen voor hun werknemers.
• Werknemers hebben volgens de Arbowet verplichtingen om de eigen veiligheid en die van collega’s te waarborgen.
• Werknemers zijn ook verplicht om mee te werken aan trainingen van de werkgever over gezond en veilig werken.
• Per jaar overlijden 3000 mensen aan de gevolgen van gevaarlijke stoffen. 
• Werknemer hebben de verplichting om op de juiste manier gevaarlijke stoffen te gebruiken en op te bergen.
• Het maken van een RI&E geeft zowel werkgevers als werknemers duidelijkheid over de risico’s op de werkvloer. 
• Werknemers zijn daarom verplicht om aanwijzingen van de werkgever of arbo medewerkers op te volgen.
• Psychosociale arbeidsbelasting(PSA) speelt een rol in 27% van de verzuimdagen.
• Pesten is een van de oorzaken van overmatige psychosociale arbeidsbelasting.
• Werknemers zijn verplicht om voorlichting hierover te volgen om pesten te voorkomen.