Analyse van kosten bij ziekteverzuim en besparingsmogelijkheden

Ziekteverzuim kostte Nederlandse werkgevers in 2024 maar liefst 1 miljard euro méér dan in 2023. Deze stijging komt vooral door een toename van psychische klachten en langere afwezigheid, met name bij medewerkers tussen de 35 en 55 jaar. Dit heeft grote financiële gevolgen voor organisaties. Hoewel besparen op preventieve maatregelen vaak verleidelijk lijkt, blijkt in de praktijk dat deze korte-termijnbesparingen juist hogere kosten veroorzaken. Hoe zorgt u ervoor dat ziekteverzuim geen financiële valkuil wordt? In deze blog leest u hoe een grondige analyse van kosten bij ziekteverzuim kan helpen om verstandige keuzes te maken en duurzame besparingen te realiseren.

Feiten en cijfers over de stijging van verzuimkosten in 2024

Uit recente cijfers blijkt dat ziekteverzuim Nederlandse werkgevers in 2024 maar liefst 1 miljard euro méér kostte dan in 2023. Deze stijging wordt mede veroorzaakt door een toename van langdurig verzuim, voornamelijk door psychische klachten en stressgerelateerde aandoeningen. Tussen juli 2023 en juli 2024 nam het langdurig verzuim door stress zelfs met 8% toe.

Daarnaast spelen ook hogere kosten per verzuimdag een rol, die variëren tussen €250 en €400, afhankelijk van de sector en het type verzuim. Ook is er sprake van een toename van het aantal werknemers in Nederland, wat de totale kosten verder heeft doen stijgen. Deze factoren samen verklaren waarom de stijging van 1 miljard euro zo significant is.

Het is duidelijk dat de financiële impact van ziekteverzuim verder gaat dan de directe kosten van loondoorbetaling en vervanging. Het vereist een bredere aanpak waarbij niet alleen gekeken wordt naar verzuimpreventie, maar ook naar duurzame inzetbaarheid en mentale ondersteuning.

De illusie van besparen: een analyse van kosten bij ziekteverzuim

Organisaties besluiten vaak te besparen op preventieve activiteiten en begeleiding omdat het direct financieel aantrekkelijk lijkt. Toch blijkt uit een goede analyse van kosten bij ziekteverzuim dat juist deze preventieve maatregelen essentieel zijn om verzuim op lange termijn effectief te verminderen. Wat lijkt op een eenvoudige besparing, verandert vaak snel in een kostenverhogende beslissing.

Duurzame inzetbaarheid als strategie

In plaats van enkel reactief te handelen bij verzuim, blijkt het veel effectiever om te sturen op duurzame inzetbaarheid. Door een proactieve aanpak te hanteren, kunnen werkgevers risico’s op uitval verkleinen en de productiviteit verhogen. Gezonde medewerkers presteren beter, zijn productiever en verzuimen minder vaak.

Uit onderzoek in opdracht van CZ blijkt dat investeren in leefstijlprogramma’s loont. Iedere euro die hierin wordt geïnvesteerd levert gemiddeld € 1,70 op voor werkgevers. Dit komt door lager ziekteverzuim, minder personeelsverloop en een vermindering van het aantal ongevallen. Ook werknemers profiteren, met een opbrengst van € 1,60 per geïnvesteerde euro, door een betere gezondheid, welzijn en een lagere zorgpremie.

Investeren in leefstijlprogramma’s is daarmee niet alleen een investering in de gezondheid van medewerkers, maar draagt ook bij aan lagere zorgkosten en een betaalbare premie. Dit komt omdat mensen met een gezondere leefstijl minder zorg nodig hebben, wat resulteert in lagere zorguitgaven voor zowel werkgevers als werknemers.

Het arbeidsperspectiefmodel van Robidus biedt een gestructureerde aanpak om medewerkers gezond en betrokken te houden. Leiderschap speelt hierin een cruciale rol door continu de dialoog aan te gaan en te zorgen voor een werkcultuur waarin signalen vroegtijdig worden opgepikt.

De verborgen kosten van uitgestelde actie: analyse van kosten bij ziekteverzuim

Wanneer preventieve zorg en ondersteuning ontbreken, stijgt volgens analyse van kosten bij ziekteverzuim het risico op langdurig en chronisch verzuim aanzienlijk. Langdurig verzuim brengt extra kosten met zich mee zoals tijdelijke vervanging, productiviteitsverlies en dure re-integratietrajecten. Daarnaast ontstaan er indirecte kosten zoals verminderde teamproductiviteit, fouten en lagere werkkwaliteit door verhoogde werkdruk.

Het sneeuwbaleffect van ziekteverzuim

De stijging van verzuimkosten in 2024 komt mede door een toename van langdurig verzuim, voornamelijk door psychische klachten en stressgerelateerde aandoeningen. Deze stijging wordt onder andere veroorzaakt door langere wachttijden in de zorg, waardoor medewerkers minder snel kunnen terugkeren naar het werk. Daarnaast zorgt de toegenomen psychische belasting, zowel binnen als buiten het werk, voor hogere verzuimcijfers. Ook speelt thuiswerken een rol, doordat het teamgevoel afneemt en de verbinding tussen collega’s vermindert, wat kan leiden tot gezondheidsklachten.

Hoe maakt u een kostenanalyse van ziekteverzuim?

Een effectieve kostenanalyse van ziekteverzuim begint met het verzamelen van zowel directe als indirecte kostenposten. Hierbij kunt u denken aan:

• Loondoorbetaling: salariskosten tijdens ziekteverlof.
• Vervangingskosten: inhuren van tijdelijke krachten of overuren van collega's.
• Productiviteitsverlies: verminderde output door afwezigheid of verminderde inzetbaarheid.
• Re-integratiekosten: begeleidingstrajecten en ondersteuning bij terugkeer.
• Arbodienstverlening: kosten voor externe begeleiding en advies.
• Verlies van kennis en ervaring: vooral bij langdurig verzuim van gespecialiseerde medewerkers.

Verzuimkosten Calculator bij analyse verzuimkosten

Er zijn diverse tools en rekenhulpen beschikbaar om de kosten van ziekteverzuim nauwkeurig in kaart te brengen. Een veelgebruikte tool is de Verzuimkosten Calculator, gebaseerd op onderzoeks- en branchegegevens van TNO en CBS, waarmee u snel een overzicht krijgt van alle kostencomponenten.

Besparingsmogelijkheden bij kosten ziekteverzuim: preventieve interventies

Wilt u duurzaam besparen op verzuimkosten zonder de gezondheid van uw medewerkers te benadelen? Een analyse van kosten bij ziekteverzuim wijst uit dat investeren in preventieve interventies leidt tot duurzame besparingen.

Vitaliteitsprogramma’s

Door laagdrempelige vitaliteitsprogramma's aan te bieden, verlaagt u aantoonbaar het ziekteverzuim. Denk aan workshops over gezonde voeding, stressmanagement of ergonomie. Een analyse met behulp van de Kosten-Baten Tool Duurzame Inzetbaarheid (KOBA-DI) biedt organisaties inzicht in de financiële gevolgen van investeren in duurzame inzetbaarheid. Analyses met de KOBA-DI tool bij ziekteverzuim laten zien dat iedere geïnvesteerde euro zich meervoudig terugbetaalt. 

Rekenvoorbeeld duurzame besparing

We verduidelijken dit met een voorbeeld: stel, een organisatie heeft 250 medewerkers met een gemiddelde loonsom van €50.000 per medewerker per jaar, wat resulteert in een totale loonsom van €12.500.000. Volgens de KOBA-DI tool kan een niet-duurzaam inzetbare medewerker jaarlijks gemiddeld €10.000 aan productiviteitsverlies veroorzaken. ​

Als binnen deze organisatie 10% van de medewerkers (25 personen) niet duurzaam inzetbaar is, betekent dit een jaarlijkse kostenpost van: 25 medewerkers × €10.000 = €250.000

Door gerichte investeringen in duurzame inzetbaarheid, zoals vitaliteitsprogramma's, scholing en ergonomische verbeteringen, kan deze groep medewerkers weer volledig productief worden. Uit analyses blijkt dat investeringen in duurzame inzetbaarheid gemiddeld een rendement opleveren van €1,70 per geïnvesteerde euro. Als de organisatie besluit €100.000 te investeren in duurzame inzetbaarheidsmaatregelen, kan dit leiden tot een besparing van €100.000 × 1,7 = €170.000. Hierdoor wordt niet alleen de initiële investering terugverdiend, maar levert het ook een netto besparing op van €70.000. Bovendien draagt het bij aan een gezondere en productievere werkomgeving, wat op lange termijn verdere kostenbesparingen en verbeterde medewerkerstevredenheid kan opleveren.

Deze berekening toont aan dat investeren in duurzame inzetbaarheid niet alleen bijdraagt aan het welzijn van medewerkers, maar ook aanzienlijke financiële voordelen kan bieden voor organisaties.

Mentale coaching en ondersteuning

Bij psychische klachten, zoals burn-outs, leveren tijdige interventies aanzienlijke besparingen op.

Positieve bedrijfscultuur en leiderschapsontwikkeling

Investeren in een gezonde bedrijfscultuur waarin medewerkers zich gewaardeerd voelen en hun zorgen over hoge werkdruk kunnen uiten, leidt tot betere prestaties en minder ziekteverzuim.

Conclusie

Ziekteverzuim vormt een groeiende kostenpost voor Nederlandse werkgevers, met name door de stijging van psychische klachten en langdurige afwezigheid. Hoewel het op korte termijn aantrekkelijk kan lijken om te besparen op preventie, blijkt uit zowel praktijkvoorbeelden als de KOBA-DI-tool van TNO dat deze aanpak op de lange termijn juist duurder uitpakt. Investeren in duurzame inzetbaarheid, via vitaliteitsprogramma’s, mentale ondersteuning, ergonomie en leiderschapsontwikkeling, levert niet alleen een aantoonbare kostenbesparing op, maar verhoogt ook het werkgeluk en de productiviteit van medewerkers. Een goede kostenanalyse van ziekteverzuim biedt concrete handvatten voor actie. Werkgevers die proactief beleid voeren, bouwen aan een vitale, veerkrachtige organisatie met medewerkers die langer inzetbaar blijven. Duurzame inzetbaarheid is daarmee geen kostenpost, maar een strategische investering in de toekomst van het bedrijf.

Take aways

• Voorkom verborgen kosten door preventief te investeren. Korte-termijnbesparingen lijken aantrekkelijk, maar leiden vaak tot hogere kosten op lange termijn.
• Maak gebruik van data en analyses. Een gedetailleerde kostenanalyse van ziekteverzuim helpt om gerichte en onderbouwde maatregelen te nemen.
• Richt u op duurzame inzetbaarheid. Door te investeren in vitaliteitsprogramma’s, mentale coaching en leiderschapstrainingen voorkomt u langdurig verzuim.
• Versterk de bedrijfscultuur. Een open en ondersteunende cultuur draagt bij aan lagere verzuimcijfers en hogere betrokkenheid van medewerkers.
• Betrek leidinggevenden actief bij verzuimpreventie. Train hen om signalen van overbelasting te herkennen en medewerkers tijdig te ondersteunen.