Oorzaken van werkstress: Wat veroorzaakt spanning op het werk en hoe kan het worden aangepakt?

14/02/2023 Werktress en burn-out
Oorzaken van werkstress: Wat veroorzaakt spanning op het werk en hoe kan het worden aangepakt?

Als we het hebben over oorzaken van werkstress en hoe werkstress kan worden aangepakt, dan valt op dat het aandeel werkgebonden psychische klachten (zoals stress, depressie en angst) in Nederland (31,5%) boven het EU-gemiddelde (16,4%) ligt. Het aandeel werkgebonden psychische klachten, waaronder dus ook werkstress, is het hoogst in Malta (46,3%) en het laagst in Bulgarije (4,8%). Eurostat gebruikt in zijn Labour Force Survey van de Europese Unie 2020 een bredere definitie, waarbij ook aandoeningen worden meegenomen die niet direct op het werk zijn ontstaan, maar wel door het werk zijn verergerd. Wat veroorzaakt in Nederland spanning op het werk en hoe kan het aangepakt worden? 

Belangrijkste oorzaken van spanning op het werk

Als werknemers onder spanning staan tijdens het werk kan dat weliswaar voor de nodige druk zorgen om meer te presteren, maar op de lange termijn is het resultaat funest. Zowel voor de individuele werknemer als voor het team waarin hij of zij werkt. Spanning op het werk heeft dus impact op het resultaat van zowel het team als van de organisatie als geheel. Wat zijn de belangrijkste oorzaken van spanning op het werk?

  • Onzekerheid van werknemers over hun baan en de strategie van het bedrijf.
    • Als naar aanleiding van een reorganisatie de baan van een werknemer op de tocht komt te staan, dan creëert dat uiteraard veel spanning vanaf het moment dat de reorganisatie wordt aangekondigd. Werknemers zullen dan ook minder vertrouwen houden in de strategie van het bedrijf of organisatie. 
  • Gebrek aan zelfvertrouwen en het gevoel niet gewaardeerd te worden door de werkgever. 
    • Werknemers hebben waardering nodig van hun leidinggevende of werkgever om te kunnen groeien in hun werk. Hen opzadelen met te hoge verwachtingen of nog erger, hen bruuskeren of afblaffen, veroorzaakt zoveel spanning dat er werkstress ontstaat en dat kan uiteindelijk zorgen voor ziekteverzuim en burn-out. 
  • Toenemende werkdruk.
    • Bij toenemende werkdruk is sprake van een toenemende disbalans tussen de belastbaarheid van een werknemer en de werklast. De werkdruk of psychosociale arbeidsbelasting wordt op termijn te hoog. Hiermee wordt de poort wijd open gezet voor werkstress en ziekteverzuim. Als werknemers te lang met werkstress kampen, kan dat leiden tot langdurige uitval en mogelijk zelfs arbeidsongeschiktheid. 
  • Onduidelijkheid rond carrière groei en loopbaanontwikkeling
    • Als het goed gaat met de carrière en de loopbaanontwikkeling van werknemers, dan heeft u als HR goed werk verricht. Werknemers zijn tevreden met hun inkomen, zij kunnen hun talenten inzetten en vergroten en voelen zich gewaardeerd. Dit succes straalt af op het hele bedrijf of organisatie.
      • Onduidelijkheid rond carrière groei en loopbaanontwikkeling creëert spanning en heeft negatieve consequenties voor het bedrijf of de organisatie.
  • Angst om zich uit te spreken, problemen aan te kaarten of constructief bij te dragen.
    • Angst om zich uit te spreken kan als oorzaak hebben dat een werknemer moeite heeft om zaken aan te kaarten vanwege een zogenaamde “sociale angst”. Vaker is sprake van een angstcultuur op de werkvloer waarbij leidinggevenden zich te buiten gaan aan onacceptabel bully-gedrag. 
      • Spanningen op de werkvloer kunnen niet worden besproken en dus niet worden opgelost. Dit gaat ten koste van zowel werknemers alsook het bedrijf of organisatie. 
      • Perfectionisme
        • Perfectionisme heeft een “duistere” kant waarbij werknemers niet genoeg nemen met het goed uitvoeren van een taak. Uit angst voor wat collega’s zullen zeggen of de leidinggevende. De continue twijfel aan het eigen kunnen, zwart-wit denken en erg veel behoefte aan bevestiging zijn uitingen van deze negatieve vorm van perfectionisme. Op termijn leidt dit tot spanning en werkstress.
      • Discriminatie van groepen zoals vrouwen en religieuze minderheden.
        • Om goed te kunnen functioneren op het werk moet een werknemer goed in zijn vel zitten, zich gewaardeerd voelen en uitzicht hebben op een goede loopbaanontwikkeling. Dit zijn voorwaarden die zwaarder wegen dan de hoogte van het loon. Bij discriminatie op afkomst of religieuze achtergrond is geen sprake van waardering maar van problematisering, waarbij een goede loopbaanontwikkeling uiteraard achterwege zal blijven. Immers de werknemer wordt gediscrimineerd en ondergewaardeerd om wie hij of zij is. 
      • Sociale uitsluiting en vervreemding als gevolg van thuiswerken
        • Doordat thuiswerken steeds meer ingeburgerd raakt, wordt de kans op sociale uitsluiting en vervreemding groter. Het contact op het werk tussen werknemers onderling en met de leidinggevende wordt minder, waardoor de sociale contacten en de daaruit geputte sociale steun verminderen. Samenwerken met collega’s wordt moeilijker, maar ook worden werknemers minder zichtbaar binnen het bedrijf en wordt daarmee ook de verbondenheid met het bedrijf minder. 
      • Meer steun van collega’s heeft een significante relatie met het verminderen van overspanningsklachten. Dit wordt gesuggereerd door een onderzoek uitgevoerd door het AMC en het Coronel instituut voor arbeid en gezondheid.

Hoe pakt u stress aan die door spanning op het werk wordt veroorzaakt?

Je pakt werkstress aan door de oorzaken van spanning op het werk tegen te gaan. Spanning op het werk veroorzaakt werkstress. Werkstress is een hardnekkig probleem en is een gevolg van werkdruk die langere tijd aanhoudt waarbij werknemers weinig regelmogelijkheden hebben om de werkdruk hanteerbaar te houden. 

43% van de werknemers in Nederland ervaart een lage autonomie. 36% van de werknemers in Nederland ervaart hoge taakeisen en 42% van alle werknemers vindt dat er maatregelen moeten worden genomen tegen stress. Werkstress ontneemt werknemers werkplezier en doet hen tenslotte ziek in bed belanden. 37% van de zieke werknemers geeft werkdruk of werkstress als reden voor het verzuim. 

Voor werkgevers is de aanpak van werkstress belangrijk vanwege de hoge verzuimkosten als gevolg van werkdruk en werkstress. TNO becijferde dat de verzuimkosten per werknemer 11.000 euro’s bedragen. Hiernaast dwingt de schaarste op de arbeidsmarkt werkgevers zuinig te zijn op hun werknemers. Een nieuwe werknemer aantrekken kost veel tijd, geld en moeite. Belangrijke overwegingen bij het aanpakken van de oorzaken van werkstress:

  • Bied duidelijke communicatie over bedrijfsstrategieën en doelen, en de rol van de werknemers in het behalen van deze doelen.
    • Zorg voor regelmatige feedback en evaluaties om de prestaties van werknemers te bespreken en eventuele zorgen of vragen te beantwoorden.
    • Bied opleidings- en ontwikkelingsmogelijkheden om de vaardigheden van werknemers te verbeteren en hen te helpen zich aan te passen aan veranderingen in de bedrijfsomgeving.
  • Bied regelmatige erkenning en feedback over de prestaties van werknemers, inclusief constructieve kritiek en suggesties voor verbetering.
    • Stel een persoonlijk ontwikkelingsplan op met werknemers om hun vaardigheden en carrièredoelen te identificeren en te ondersteunen.
    • Zorg voor een positieve en ondersteunende bedrijfscultuur waarin werknemers zich gewaardeerd voelen en hun bijdragen erkend worden.
  • Bied duidelijke loopbaanontwikkelingsmogelijkheden, zoals promoties, opleidingen en nieuwe projecten, en communiceer deze duidelijk aan werknemers.
    • Stel loopbaan ontwikkelingsplannen op met werknemers om hun carrièredoelen en de stappen die ze moeten nemen om deze doelen te bereiken, te identificeren en te ondersteunen.
    • Zorg voor regelmatige evaluaties en feedback over de prestaties van werknemers, inclusief suggesties voor verbetering en ontwikkeling.
  • Bied werknemers flexibiliteit en autonomie bij het bepalen van hun werklast en werkschema's, waar mogelijk.
    • Identificeer en verminder bronnen van stress en werkdruk, zoals overmatige vergaderingen, onnodige administratie en te korte deadlines.
    • Ondersteun werknemers bij het omgaan met werkdruk door middel van opleiding en coaching.
  • Creëer een open en ondersteunende bedrijfscultuur waarin werknemers worden aangemoedigd om hun ideeën en zorgen te delen.
    • Zorg voor een veilige en vertrouwelijke manier voor werknemers om problemen aan te kaarten en suggesties te doen, zoals anonieme feedback kanalen.
    • Train leidinggevenden en teamleiders in communicatie- en conflictvaardigheden om een open en positieve communicatiecultuur te bevorderen. 
Werkgebonden psychische klachten, waaronder werkstress, liggen in Nederland boven het EU-gemiddelde.

Conclusie

Werkgebonden psychische klachten, waaronder werkstress, hebben een significant aandeel in Nederland en zijn hoger dan het EU-gemiddelde. Belangrijke oorzaken van werkstress zijn onzekerheid over baan en bedrijfsstrategie, gebrek aan zelfvertrouwen en waardering, toenemende werkdruk, onduidelijkheid over carrière groei en loopbaanontwikkeling, angst om zich uit te spreken, problemen aan te kaarten of constructief bij te dragen, perfectionisme en discriminatie. Werkstress kan leiden tot ziekteverzuim en burn-out, wat negatieve gevolgen heeft voor zowel werknemers als organisaties. Het is belangrijk dat organisaties aandacht besteden aan het voorkomen van werkstress en het creëren van een gezonde werkomgeving voor werknemers.

 

Take aways

  • Werkstress is een serieus probleem in Nederland en in de EU als geheel. 
  • De belangrijkste oorzaken van spanning op het werk zijn: onzekerheid over de baan en de strategie van het bedrijf, gebrek aan zelfvertrouwen en waardering van de werkgever, toenemende werkdruk, onduidelijkheid over carrièreontwikkeling, angst om problemen aan te kaarten, perfectionisme en discriminatie.
  • Het is essentieel voor werkgevers om te zorgen voor een positieve werkomgeving waarin werknemers zich gewaardeerd voelen en kansen hebben om te groeien in hun werk.
  • Werknemers moeten zich gesteund voelen om problemen te kunnen aankaarten zonder angst voor represailles of discriminerend gedrag.
  • Het is belangrijk om een cultuur te creëren waarin open communicatie en samenwerking worden aangemoedigd, en waarin werkstress bespreekbaar is en effectief wordt aangepakt.


 

Misschien ook interessant

Burn-out voorkomen: Tips voor het verbeteren van de werk-privé balans en stressbeheersing
Inmiddels zijn we bekend met de doemscenario’s die worden geschetst als het om burn-out gaat. De kosten voor psychisch verzuim waar burn-out onder valt lopen de spuigaten uit en elke nieuwe arbo-balans weet ons te vertellen dat miljoenen werknemers tegen een burn-out aan zitten. Toch is het werkzame leven van een werknemer na een burn-out niet over en kunnen werkgevers profiteren van werknemers die sterker uit een burn-out komen. Ja, u leest het goed. Het gevestigde idee dat een werknemer na een burn-out voor de rest van zijn (werkzame) leven getekend is en nooit meer de oude wordt, is gelogenstraft door recent onderzoek waarin aangetoond is dat werknemers sterker uit een burn-out kunnen komen. In dit blog echter, leggen we de nadruk op het voorkomen van een burn-out en geven we tips voor het verbeteren van de werk-privé balans en stressbeheersing.
Werkstress verminderen: Hoe u een proactieve aanpak kunt gebruiken om stress te voorkomen
In 2021 werd door 40% van de werkgevers werkdruk gezien als een van de belangrijkste risico’s binnen het bedrijf. Om werkdruk aan te pakken namen werkgevers maatregelen om de autonomie van werknemers in het uitvoeren van de taken te verhogen, het werk aan te passen en aanspreekpunten in te stellen waar werknemers konden praten over hun ervaringen rondom werkdruk en de knelpunten binnen hun takenpakket. Ondanks de inzet van deze werkgevers zijn de kosten voor psychisch verzuim verder opgelopen tot 3,3 miljard per jaar, terwijl in voorgaande jaren de kosten rond 2,8 miljard schommelden. Het blijft blijkbaar problematisch om werkstress te verminderen door preventie. Wij geven in dit blog een aanzet tot een proactieve aanpak om stress te voorkomen.
Plan van aanpak voor re-integratie na burn-out: stappen om weer aan het werk te gaan
Hoewel een burn-out niet alleen door het werk komt, is het in veel gevallen een belangrijke oorzaak die leidt tot een burn-out. De combinatie van ambitieus het werk verrichten, hoge werkdruk en een stressvol privéleven kunnen een werknemer de das om doen. Vaak spelen het niet goed de eigen grenzen aangeven én respecteren een belangrijke rol bij het ontwikkelen van een burn-out. Het is hierom belangrijk dat als een werknemer na een burn-out gaat re-integreren, u als werkgever een plan van aanpak heeft om uw werknemer succesvol te laten re-integreren. Hoe een plan van aanpak eruit ziet en welke stappen er genomen moeten worden zodat uw werknemer weer aan het werk kan gaan, bespreken we in dit blog.